دید شخصی فاضلی پر مایه‌‌ای ** آفتابی در میان سایه‌‌ای‌‌

می‌‌رسید از دور مانند هلال ** نیست بود و هست بر شکل خیال‌‌

نیست وش باشد خیال اندر روان ** تو جهانی بر خیالی بین روان‌‌ 70

بر خیالی صلح‌‌شان و جنگشان ** وز خیالی فخرشان و ننگشان‌‌

آن خیالاتی که دام اولیاست ** عکس مه رویان بستان خداست‌‌

آن خیالی که شه اندر خواب دید ** در رخ مهمان همی‌‌آمد پدید

شه به جای حاجبان واپیش رفت ** پیش آن مهمان غیب خویش رفت

هر دو بحری آشنا آموخته ** هر دو جان بی‌‌دوختن بر دوخته‌‌ 75

گفت معشوقم تو بوده ستی نه آن ** لیک کار از کار خیزد در جهان‌‌

ای مرا تو مصطفی من چون عمر ** از برای خدمتت بندم کمر

از خداوند ولی التوفیق در خواستن توفیق رعایت ادب در همه حالها و بیان کردن وخامت ضررهای بی‌‌ادبی‌‌

از خدا جوییم توفیق ادب ** بی‌‌ادب محروم گشت از لطف رب‌‌

بی‌‌ادب تنها نه خود را داشت بد ** بلکه آتش در همه آفاق زد

مایده از آسمان در می‌‌رسید ** بی‌‌شری و بیع و بی‌‌گفت و شنید 80

در میان قوم موسی چند کس ** بی‌‌ادب گفتند کو سیر و عدس‌‌

منقطع شد خوان و نان از آسمان ** ماند رنج زرع و بیل و داسمان‌‌

باز عیسی چون شفاعت کرد، حق ** خوان فرستاد و غنیمت بر طبق‌‌

باز گستاخان ادب بگذاشتند ** چون گدایان زله‌‌ها برداشتند

لابه کرده عیسی ایشان را که این ** دایم است و کم نگردد از زمین‌‌ 85

بد گمانی کردن و حرص آوری ** کفر باشد پیش خوان مهتری‌‌

ز ان گدا رویان نادیده ز آز ** آن در رحمت بر ایشان شد فراز

ابر برناید پی منع زکات ** وز زنا افتد وبا اندر جهات‌‌

هر چه بر تو آید از ظلمات و غم ** آن ز بی‌‌باکی و گستاخی است هم‌‌

هر که بی‌‌باکی کند در راه دوست ** ره زن مردان شد و نامرد اوست‌‌ 90

از ادب پر نور گشته است این فلک ** وز ادب معصوم و پاک آمد ملک‌‌

بد ز گستاخی کسوف آفتاب ** شد عزازیلی ز جرات رد باب‌‌

ملاقات پادشاه با آن ولی که در خوابش نمودند

دست بگشاد و کنارانش گرفت ** همچو عشق اندر دل و جانش گرفت‌‌

دست و پیشانیش بوسیدن گرفت ** وز مقام و راه پرسیدن گرفت‌‌

پرس پرسان می‌‌کشیدش تا به صدر ** گفت گنجی یافتم آخر به صبر 95

گفت ای نور حق و دفع حرج ** معنی الصبر مفتاح الفرج‌‌

ای لقای تو جواب هر سؤال ** مشکل از تو حل شود بی‌‌قیل و قال‌‌

ترجمانی هر چه ما را در دل است ** دست گیری هر که پایش در گل است‌‌

مرحبا یا مجتبی یا مرتضی ** إن تغب جاء القضاء ضاق الفضا

أنت مولی القوم من لا یشتهی ** قد ردی کلا لئن لم ینته‌‌ 100

بردن پادشاه آن طبیب را بر سر بیمار تا حال او را ببیند

چون گذشت آن مجلس و خوان کرم ** دست او بگرفت و برد اندر حرم‌‌

قصه‌‌ی رنجور و رنجوری بخواند ** بعد از آن در پیش رنجورش نشاند

رنگ رو و نبض و قاروره بدید ** هم علاماتش هم اسبابش شنید

گفت هر دارو که ایشان کرده‌‌اند ** آن عمارت نیست ویران کرده‌‌اند

بی‌‌خبر بودند از حال درون ** أستعیذ الله مما یفترون‌‌ 105

دید رنج و کشف شد بر وی نهفت ** لیک پنهان کرد و با سلطان نگفت‌‌

رنجش از صفرا و از سودا نبود ** بوی هر هیزم پدید آید ز دود

دید از زاریش کو زار دل است ** تن خوش است و او گرفتار دل است‌‌

عاشقی پیداست از زاری دل ** نیست بیماری چو بیماری دل‌‌

علت عاشق ز علتها جداست ** عشق اصطرلاب اسرار خداست‌‌ 110

عاشقی گر زین سر و گر ز ان سر است ** عاقبت ما را بدان سر رهبر است‌‌

هر چه گویم عشق را شرح و بیان ** چون به عشق آیم خجل گردم از آن‌‌

گر چه تفسیر زبان روشن‌‌گر است ** لیک عشق بی‌‌زبان روشن‌‌تر است‌‌

چون قلم اندر نوشتن می‌‌شتافت ** چون به عشق آمد قلم بر خود شکافت‌‌

عقل در شرحش چو خر در گل بخفت ** شرح عشق و عاشقی هم عشق گفت‌‌ 115

آفتاب آمد دلیل آفتاب ** گر دلیلت باید از وی رو متاب‌‌

از وی ار سایه نشانی می‌‌دهد ** شمس هر دم نور جانی می‌‌دهد