English    Türkçe    فارسی   

1
833-882

  • من ز سگ کم نیستم در بندگی ** کم ز ترکی نیست حق در زندگی‌‌
  • I am not less than a dog in devotion, nor is God less than a Turcoman in life (living power).”
  • آتش طبعت اگر غمگین کند ** سوزش از امر ملیک دین کند
  • If the fire of your nature make you suffer pain, it burns by command of the Lord of religion;
  • آتش طبعت اگر شادی دهد ** اندر او شادی ملیک دین نهد 835
  • If the fire of your nature give you joy, (that is because) the Lord of the Judgment puts joy therein.
  • چون که غم بینی تو استغفار کن ** غم به امر خالق آمد کار کن‌‌
  • When you feel pain, ask pardon of God: pain, by command of the Creator, is efficacious.
  • چون بخواهد عین غم شادی شود ** عین بند پای، آزادی شود
  • When He pleases, pain itself becomes joy; bondage itself becomes freedom.
  • باد و خاک و آب و آتش بنده‌‌اند ** با من و تو مرده با حق زنده‌‌اند
  • Air and earth and water and fire are (His) slaves: with you and me they are dead, but with God they are alive.
  • پیش حق آتش همیشه در قیام ** همچو عاشق روز و شب پیچان مدام‌‌
  • Before God, fire is always standing (ready to do His behest), writhing continually day and night, like a lover.
  • سنگ بر آهن زنی بیرون جهد ** هم به امر حق قدم بیرون نهد 840
  • If you strike stone on iron, it (the fire) leaps out: ’tis by God's command that it puts forth its foot.
  • آهن و سنگ ستم بر هم مزن ** کاین دو می‌‌زایند همچون مرد و زن‌‌
  • Do not strike together the iron and stone of injustice, for these two generate like man and woman.
  • سنگ و آهن خود سبب آمد و لیک ** تو به بالاتر نگر ای مرد نیک‌‌
  • The stone and the iron are indeed causes, but look higher, O good man!
  • کاین سبب را آن سبب آورد پیش ** بی‌‌سبب کی شد سبب هرگز ز خویش‌‌
  • For this (external) cause was produced by that (spiritual) cause: when did a cause ever proceed from itself without a cause?
  • و آن سببها کانبیا را رهبر است ** آن سببها زین سببها برتر است‌‌
  • And those causes which guide the prophets on their way are higher than these (external) causes.
  • این سبب را آن سبب عامل کند ** باز گاهی بی‌‌بر و عاطل کند 845
  • That (spiritual) cause makes this (external) cause operative; sometimes, again, it makes it fruitless and ineffectual.
  • این سبب را محرم آمد عقلها ** و آن سببها راست محرم انبیا
  • (Ordinary) minds are familiar with this (external) cause, but the prophets are familiar with those (spiritual) causes.
  • این سبب چه بود به تازی گو رسن ** اندر این چه این رسن آمد به فن‌‌
  • What is (the meaning of) this (word) “cause” (sabab) in Arabic? Say: “cord” (rasan). This cord came into this well (the world) by (Divine) artifice.
  • گردش چرخه رسن را علت است ** چرخه گردان را ندیدن زلت است‌‌
  • The revolution of the water-wheel causes the cord (to move), (but) not to see the mover of the water-wheel is an error.
  • این رسنهای سببها در جهان ** هان و هان زین چرخ سر گردان مدان‌‌
  • Beware, beware! Do not regard these cords of causation in the world as (deriving their movement) from the giddy wheel (of heaven),
  • تا نمانی صفر و سر گردان چو چرخ ** تا نسوزی تو ز بی‌‌مغزی چو مرخ‌‌ 850
  • Lest you remain empty and giddy like the (celestial) wheel, lest through brainlessness you burn like markh wood.
  • باد آتش می‌‌خورد از امر حق ** هر دو سر مست آمدند از خمر حق‌‌
  • By the command of God the wind devours (extinguishes) fire: both are drunken with the wine of God.
  • آب حلم و آتش خشم ای پسر ** هم ز حق بینی چو بگشایی بصر
  • O son, when you open your eyes you will see that from God too are the water of clemency and the fire of anger.
  • گر نبودی واقف از حق جان باد ** فرق کی کردی میان قوم عاد
  • Had not the soul of the wind been informed by God, how would it have distinguished (the believers and unbelievers) amongst the people of ‘Ád?
  • قصه‌‌ی باد که در عهد هود علیه السلام قوم عاد را هلاک کرد
  • The story of the wind which destroyed the people of ‘Ád in the time of (the prophet) Húd, on whom be peace.
  • هود گرد مومنان خطی کشید ** نرم می‌‌شد باد کانجا می‌‌رسید
  • Húd drew a line round the believers: the wind would become soft (subside) when it reached that place,
  • هر که بیرون بود ز آن خط جمله را ** پاره پاره می‌‌گسست اندر هوا 855
  • (Although) it was dashing to pieces in the air all who were outside of the line.
  • همچنین شیبان راعی می‌‌کشید ** گرد بر گرد رمه خطی پدید
  • Likewise Shaybán the shepherd used to draw a visible line round his flock
  • چون به جمعه می‌‌شد او وقت نماز ** تا نیارد گرگ آن جا ترک تاز
  • Whenever he went to the Friday service at prayer-time, in order that the wolf might not raid and ravage there:
  • هیچ گرگی در نرفتی اندر آن ** گوسفندی هم نگشتی ز آن نشان‌‌
  • No wolf would go into that (circle), nor would any sheep stray beyond that mark;
  • باد حرص گرگ و حرص گوسفند ** دایره‌‌ی مرد خدا را بود بند
  • The wind of the wolf's and sheeps' concupiscence was barred because of (by) the circle of the man of God.
  • همچنین باد اجل با عارفان ** نرم و خوش همچون نسیم یوسفان‌‌ 860
  • Even so, to those who know God (‘árifán) the wind of Death is soft and pleasant as the breeze (that wafts the scent) of (loved) ones like Joseph.
  • آتش ابراهیم را دندان نزد ** چون گزیده‌‌ی حق بود چونش گزد
  • The fire did not set its teeth in Abraham: how should it bite him, since he is the chosen of God?
  • ز آتش شهوت نسوزد اهل دین ** باقیان را برده تا قعر زمین‌‌
  • The religious are not burned by the fire of lust which bore all the rest down to the bottom of the earth.
  • موج دریا چون به امر حق بتاخت ** اهل موسی را ز قبطی واشناخت‌‌
  • The waves of the sea, when they charged on by God's command, discriminated the people of Moses from the Egyptians.
  • خاک قارون را چو فرمان در رسید ** با زر و تختش به قعر خود کشید
  • The earth, when the (Divine) command came, drew Qárún (Korah) with his gold and throne into its lowest depth.
  • آب و گل چون از دم عیسی چرید ** بال و پر بگشاد مرغی شد پرید 865
  • The water and clay, when it fed on the breath of Jesus, spread wings and pinions, became a bird, and flew.
  • هست تسبیحت بخار آب و گل ** مرغ جنت شد ز نفخ صدق دل‌‌
  • Your glorification (of God) is an exhalation from the water and clay (of your body): it became a bird of Paradise through the breathing (into it) of your heart's sincerity.
  • کوه طور از نور موسی شد به رقص ** صوفی کامل شد و رست او ز نقص‌‌
  • Mount Mount Sinai, from (seeing) the radiance of Moses, began to dance, became a perfect Súfí, and was freed from blemish.
  • چه عجب گر کوه صوفی شد عزیز ** جسم موسی از کلوخی بود نیز
  • What wonder if the mountain became a venerable Súfí? The body of Moses also was (formed) from a piece of clay.
  • طنز و انکار کردن پادشاه جهود و قبول نکردن نصیحت خاصان خویش‌‌
  • How the Jewish king scoffed and denied and would not accept the counsel of his intimates.
  • این عجایب دید آن شاه جهود ** جز که طنز و جز که انکارش نبود
  • The king of the Jews beheld these marvellous things, (but) he had naught (to say) except mockery and denial.
  • ناصحان گفتند از حد مگذران ** مرکب استیزه را چندین مران‌‌ 870
  • His counsellors said, “Do not let (this injustice) go beyond bounds, do not drive the steed of obstinacy so far.”
  • ناصحان را دست بست و بند کرد ** ظلم را پیوند در پیوند کرد
  • He handcuffed the counsellors and confined them, he committed one injustice after another.
  • بانگ آمد کار چون اینجا رسید ** پای دار ای سگ که قهر ما رسید
  • When the matter reached this pass, a shout came—“Hold thy foot (stop), O cur! For Our vengeance is come.”
  • بعد از آن آتش چهل گز بر فروخت ** حلقه گشت و آن جهودان را بسوخت‌‌
  • After that, the fire blazed up forty ells high, became a ring, and consumed those Jews.
  • اصل ایشان بود آتش ابتدا ** سوی اصل خویش رفتند انتها
  • From fire was their origin in the beginning: they went (back) to their origin in the end.
  • هم ز آتش زاده بودند آن فریق ** جزوها را سوی کل باشد طریق‌‌ 875
  • That company were born of fire: the way of particulars is towards the universal.
  • آتشی بودند مومن سوز و بس ** سوخت خود را آتش ایشان چو خس‌‌
  • They were only a fire to consume the true believers: their fire consumed itself like rubbish.
  • آن که بوده ست امه الهاویه ** هاویه آمد مر او را زاویه‌‌
  • He whose mother is Háwiya (Hell-fire)—Háwiya shall become his cell (abode).
  • مادر فرزند جویان وی است ** اصلها مر فرعها را در پی است‌‌
  • The mother of the child is (always) seeking it: the fundamentals pursue the derivatives.
  • آب اندر حوض اگر زندانی است ** باد نشفش می‌‌کند کار کانی است‌‌
  • If water is imprisoned in a tank, the wind sucks it up, for it (the wind) belongs to the original (source):
  • می‌‌رهاند می‌‌برد تا معدنش ** اندک اندک تا نبینی بردنش‌‌ 880
  • It sets it free, it wafts it away to its source, little by little, so that you do not see its wafting;
  • وین نفس جانهای ما را همچنان ** اندک اندک دزدد از حبس جهان‌‌
  • And our souls likewise this breath (of ours) steals away, little by little, from the prison of the world.
  • تا إلیه یصعد أطیاب الکلم ** صاعدا منا إلی حیث علم‌‌
  • The perfumes of our (good) words ascend even unto Him, ascending from us whither God knoweth.