ز انکه در راهست و ره زن بی‏حد است ** آن رهد کاو در امان ایزد است‏

آینه‏ی خالص نگشت او مخلص است ** مرغ را نگرفته است او مقنص است‏ 1315

چون که مخلص گشت مخلص باز رست ** در مقام امن رفت و برد دست‏

هیچ آیینه دگر آهن نشد ** هیچ نانی گندم خرمن نشد

هیچ انگوری دگر غوره نشد ** هیچ میوه‏ی پخته با کوره نشد

پخته گرد و از تغیر دور شو ** رو چو برهان محقق نور شو

چون ز خود رستی همه برهان شدی ** چون که بنده نیست شد سلطان شدی‏ 1320

ور عیان خواهی صلاح دین نمود ** دیده‏ها را کرد بینا و گشود

فقر را از چشم و از سیمای او ** دید هر چشمی که دارد نور هو

شیخ فعال است بی‏آلت چو حق ** با مریدان داده بی‏گفتی سبق‏

دل به دست او چو موم نرم رام ** مهر او گه ننگ سازد گاه نام‏

مهر مومش حاکی انگشتری است ** باز آن نقش نگین حاکی کیست‏ 1325

حاکی اندیشه‏ی آن زرگر است ** سلسله‏ی هر حلقه اندر دیگر است‏

این صدا در کوه دلها بانگ کی ست ** گه پرست از بانگ این که گه تهی است‏

هر کجا هست او حکیم است اوستاد ** بانگ او زین کوه دل خالی مباد

هست که کاوا مثنا می‏کند ** هست که کآواز صد تا می‏کند

می‏زهاند کوه از آن آواز و قال ** صد هزاران چشمه‏ی آب زلال‏ 1330

چون ز کوه آن لطف بیرون می‏شود ** آبها در چشمه‏ها خون می‏شود

ز آن شهنشاه همایون نعل بود ** که سراسر طور سینا لعل بود

جان پذیرفت و خرد اجزای کوه ** ما کم از سنگیم آخر ای گروه‏

نه ز جان یک چشمه جوشان می‏شود ** نه بدن از سبز پوشان می‏شود

نه صدای بانگ مشتاقی در او ** نه صفای جرعه‏ی ساقی در او 1335

کو حمیت تا ز تیشه و ز کلند ** این چنین که را بکلی بر کنند

بو که بر اجزای او تابد مهی ** بو که در وی تاب مه یابد رهی‏

چون قیامت کوهها را بر کند ** پس قیامت این کرم کی می‏کند

این قیامت ز آن قیامت کی کم است ** آن قیامت زخم و این چون مرهم است‏

هر که دید این مرهم از زخم ایمن است ** هر بدی کاین حسن دید او محسن است‏ 1340

ای خنک زشتی که خوبش شد حریف ** وای گل رویی که جفتش شد خریف

نان مرده چون حریف جان شود ** زنده گردد نان و عین آن شود

هیزم تیره حریف نار شد ** تیرگی رفت و همه انوار شد

در نمک‏لان چون خر مرده فتاد ** آن خری و مردگی یک سو نهاد

صبغة الله هست خم رنگ هو ** پیسها یک رنگ گردد اندر او 1345

چون در آن خم افتد و گوییش قم ** از طرب گوید منم خم لا تلم‏

آن منم خم خود انا الحق گفتن است ** رنگ آتش دارد الا آهن است‏

رنگ آهن محو رنگ آتش است ** ز آتشی می‏لافد و خامش‏وش است‏

چون به سرخی گشت همچون زر کان ** پس انا النار است لافش بی‏زبان‏

شد ز رنگ و طبع آتش محتشم ** گوید او من آتشم من آتشم‏ 1350

آتشم من گر ترا شک است و ظن ** آزمون کن دست را بر من بزن‏

آتشم من بر تو گر شد مشتبه ** روی خود بر روی من یک دم بنه‏

آدمی چون نور گیرد از خدا ** هست مسجود ملایک ز اجتبا

نیز مسجود کسی کاو چون ملک ** رسته باشد جانش از طغیان و شک‏

آتش چه آهن چه لب ببند ** ریش تشبیه مشبه را مخند 1355

پای در دریا منه کم گوی از آن ** بر لب دریا خمش کن لب گزان‏

گر چه صد چون من ندارد تاب بحر ** لیک می‏نشکیبم از غرقاب بحر

جان و عقل من فدای بحر باد ** خونبهای عقل و جان این بحر داد

تا که پایم می‏رود رانم در او ** چون نماند پا چو بطانم در او

بی‏ادب حاضر ز غایب خوشتر است ** حلقه گر چه کژ بود نه بر در است‏ 1360

ای تن آلوده به گرد حوض گرد ** پاک کی گردد برون حوض مرد

پاک کاو از حوض مهجور اوفتاد ** او ز پاکی خویش هم دور اوفتاد

پاکی این حوض بی‏پایان بود ** پاکی اجسام کم میزان بود