پیشتر ز افلاک کیوان دیده‏اند ** پیشتر از دانه‏ها نان دیده‏اند

بی‏دماغ و دل پر از فکرت بدند ** بی‏سپاه و جنگ بر نصرت زدند 175

آن عیان نسبت به ایشان فکرت است ** ور نه خود نسبت به دوران رویت است‏

فکرت از ماضی و مستقبل بود ** چون از این دو رست مشکل حل شود

روح از انگور می را دیده است ** روح از معدوم شی را دیده است‏

دیده چون بی‏کیف هر با کیف را ** دیده پیش از کان صحیح و زیف را

پیشتر از خلقت انگورها ** خورده می‏ها و نموده شورها 180

در تموز گرم می‏بینند دی ** در شعاع شمس می‏بینند فی‏

در دل انگور می را دیده‏اند ** در فنای محض شی را دیده‏اند

آسمان در دور ایشان جرعه نوش ** آفتاب از جودشان زربفت‌پوش‏

چون از ایشان مجتمع بینی دو یار ** هم یکی باشند و هم ششصد هزار

بر مثال موجها اعدادشان ** در عدد آورده باشد بادشان‏ 185

مفترق شد آفتاب جانها ** در درون روزن ابدان ما

چون نظر در قرص داری خود یکی است ** و آن که شد محجوب ابدان در شکی است‏

تفرقه در روح حیوانی بود ** نفس واحد روح انسانی بود

چون که حق رش علیهم نوره ** مفترق هرگز نگردد نور او

یک زمان بگذار ای همره ملال ** تا بگویم وصف خالی ز آن جمال‏ 190

در بیان ناید جمال حال او ** هر دو عالم چیست عکس خال او

چون که من از خال خوبش دم زنم ** نطق می‏خواهد که بشکافد تنم‏

همچو موری اندر این خرمن خوشم ** تا فزون از خویش باری می‏کشم‏

بسته شدن تقریر معنی حکایت به سبب میل مستمع به استماع ظاهر صورت حکایت‏

کی گذارد آن که رشک روشنی است ** تا بگویم آن چه فرض و گفتنی است‏

بحر کف پیش آرد و سدی کند ** جر کند و ز بعد جر مدی کند 195

این زمان بشنو چه مانع شد مگر ** مستمع را رفت دل جای دگر

خاطرش شد سوی صوفی قنق ** اندر آن سودا فرو شد تا عنق‏

لازم آمد باز رفتن زین مقال ** سوی آن افسانه بهر وصف حال‏

صوفی آن صورت مپندار ای عزیز ** همچو طفلان تا کی از جوز و مویز

جسم ما جوز و مویز است ای پسر ** گر تو مردی زین دو چیز اندر گذر 200

ور تو اندر نگذری اکرام حق ** بگذراند مر ترا از نه طبق‏

بشنو اکنون صورت افسانه را ** لیک هین از که جدا کن دانه را

حلقه‌ای آن صوفیان مستفید ** چون که در وجد و طرب آخر رسید

خوان بیاوردند بهر میهمان ** از بهیمه یاد آورد آن زمان‏

گفت خادم را که در آخر برو ** راست کن بهر بهیمه کاه و جو 205

گفت لا حول این چه افزون گفتن است ** از قدیم این کارها کار من است‏

گفت تر کن آن جوش را از نخست ** کان خر پیر است و دندانهاش سست‏

گفت لاحول این چه می‏گویی مها ** از من آموزند این ترتیبها

گفت پالانش فرو نه پیش پیش ** داروی منبل بنه بر پشت ریش‏

گفت لاحول آخر ای حکمت گزار ** جنس تو مهمانم آمد صد هزار 210

جمله راضی رفته‏اند از پیش ما ** هست مهمان جان ما و خویش ما

گفت آبش ده و لیکن شیر گرم ** گفت لاحول از توام بگرفت شرم‏

گفت اندر جو تو کمتر کاه کن ** گفت لاحول این سخن کوتاه کن‏

گفت جایش را بروب از سنگ و پشک ** ور بود تر ریز بر وی خاک خشک‏

گفت لاحول ای پدر لاحول کن ** با رسول اهل کمتر گو سخن‏ 215

گفت بستان شانه پشت خر بخار ** گفت لاحول ای پدر شرمی بدار

خادم این گفت و میان را بست چست ** گفت رفتم کاه و جو آرم نخست‏

رفت و از آخر نکرد او هیچ یاد ** خواب خرگوشی بدان صوفی بداد

رفت خادم جانب اوباش چند ** کرد بر اندرز صوفی ریش‏خند

صوفی از ره مانده بود و شد دراز ** خوابها می‏دید با چشم فراز 220

کان خرش در چنگ گرگی مانده بود ** پاره‏ها از پشت و رانش می‏ربود

گفت لاحول این چه مالیخولیاست ** ای عجب آن خادم مشفق کجاست‏

باز می‏دید آن خرش در راه رو ** گه به چاهی می‏فتاد و گه به گو