یا تو آن سو رو من این سو می‏دوم ** ور ترا ره پیش من واپس روم‏

یک جوالم گندم و دیگر ز ریگ ** به بود زین حیله‏های مرده‏ریگ‏

احمقی‏ام بس مبارک احمقی است ** که دلم با برگ و جانم متقی است‏ 3200

گر تو خواهی کت شقاوت کم شود ** جهد کن تا از تو حکمت کم شود

حکمتی کز طبع زاید وز خیال ** حکمتی بی‏فیض نور ذو الجلال‏

حکمت دنیا فزاید ظن و شک ** حکمت دینی برد فوق فلک‏

زوبعان زیرک آخر زمان ** بر فزوده خویش بر پیشینیان‏

حیله آموزان جگرها سوخته ** فعل‏ها و مکرها آموخته‏ 3205

صبر و ایثار و سخای نفس و جود ** باد داده کان بود اکسیر سود

فکر آن باشد که بگشاید رهی ** راه آن باشد که پیش آید شهی‏

شاه آن باشد که از خود شه بود ** نه به مخزنها و لشکر شه شود

تا بماند شاهی او سرمدی ** همچو عز ملک دین احمدی‏

کرامات ابراهیم ادهم بر لب دریا

هم ز ابراهیم ادهم آمده ست ** کاو ز راهی بر لب دریا نشست‏ 3210

دلق خود می‏دوخت آن سلطان جان ** یک امیری آمد آن جا ناگهان‏

آن امیر از بندگان شیخ بود ** شیخ را بشناخت سجده کرد زود

خیره شد در شیخ و اندر دلق او ** شکل دیگر گشته خلق و خلق او

کاو رها کرد آن چنان ملک شگرف ** بر گزید آن فقر بس باریک حرف‏

ترک کرد او ملک هفت اقلیم را ** می‏زند بر دلق سوزن چون گدا 3215

شخ واقف گشت از اندیشه‏اش ** شیخ چون شیر است و دلها بیشه‏اش‏

چون رجا و خوف در دلها روان ** نیست مخفی بر وی اسرار جهان‏

دل نگه دارید ای بی‏حاصلان ** در حضور حضرت صاحب دلان‏

پیش اهل تن ادب بر ظاهر است ** که خدا ز ایشان نهان را ساتر است‏

پیش اهل دل ادب بر باطن است ** ز انکه دلشان بر سرایر فاطن است‏ 3220

تو بعکسی پیش کوران بهر جاه ** با حضور آیی نشینی پایگاه‏

پیش بینایان کنی ترک ادب ** نار شهوت را از آن گشتی حطب‏

چون نداری فطنت و نور هدی ** بهر کوران روی را می‏زن جلا

پیش بینایان حدث در روی مال ** ناز می‏کن با چنین گندیده حال‏

شیخ سوزن زود در دریا فگند ** خواست سوزن را به آواز بلند 3225

صد هزاران ماهی اللهیی ** سوزن زر در لب هر ماهیی‏

سر بر آوردند از دریای حق ** که بگیر ای شیخ سوزنهای حق‏

رو بدو کرد و بگفتش ای امیر ** ملک دل به یا چنان ملک حقیر

این نشان ظاهر است این هیچ نیست ** تا بباطن در روی بینی تو بیست‏

سوی شهر از باغ شاخی آورند ** باغ و بستان را کجا آن جا برند 3230

خاصه باغی کاین فلک یک برگ اوست ** بلکه این مغز است وین عالم چو پوست‏

بر نمی‏داری سوی آن باغ گام ** بوی افزون جوی و کن دفع زکام‏

تا که آن بو جاذب جانت شود ** تا که آن بو نور چشمانت شود

گفت یوسف ابن یعقوب نبی ** بهر بو ألقوا علی وجه أبی‏

بهر این بو گفت احمد در عظات ** دایما قرة عینی فی الصلاة 3235

پنج حس با همدگر پیوسته‏اند ** ز انکه این هر پنج از اصلی رسته‏اند

قوت یک قوت باقی شود ** ما بقی را هر یکی ساقی شود

دیدن دیده فزاید عشق را ** عشق در دیده فزاید صدق را

صدق بیداری هر حس می‏شود ** حسها را ذوق مونس می‏شود

آغاز منور شدن عارف به نور غیب بین‏

چون یکی حس در روش بگشاد بند ** ما بقی حسها همه مبدل شوند 3240

چون یکی حس غیر محسوسات دید ** گشت غیبی بر همه حسها پدید

چون ز جو جست از گله یک گوسفند ** پس پیاپی جمله ز آن سو بر جهند

گوسفندان حواست را بران ** در چرا از أخرج المرعی‏ چران‏

تا در آن جا سنبل و نسرین چرند ** تا به گلزار حقایق ره برند

هر حست پیغمبر حسها شود ** تا یکایک سوی آن جنت رود 3245

حسها با حس تو گویند راز ** بی‏زبان و بی‏حقیقت بی‏مجاز

کاین حقیقت قابل تاویلهاست ** وین توهم مایه‏ی تخییلهاست‏