که به از من سروری دیگر بود ** تا که او مسجود چون من کس شود

سروری زهر است جز آن روح را ** کاو بود تریاق لانی ز ابتدا

کوه اگر پر مار شد باکی مدار ** کاو بود در اندرون تریاق‏زار 3465

سروری چون شد دماغت را ندیم ** هر که بشکستت شود خصم قدیم‏

چون خلاف خوی تو گوید کسی ** کینه‏ها خیزد ترا با او بسی‏

که مرا از خوی من بر می‏کند ** خویش را بر من چو سرور می‏کند

چون نباشد خوی بد سرکش در او ** کی فروزد آن خلاف آتش در او

با مخالف او مدارایی کند ** در دل او خویش را جایی کند 3470

ز انکه خوی بد بگشته ست استوار ** مور شهوت شد ز عادت همچو مار

مار شهوت را بکش در ابتدا ** ور نه اینک گشت مارت اژدها

لیک هر کس مور بیند مار خویش ** تو ز صاحب دل کن استفسار خویش‏

تا نشد زر مس نداند من مسم ** تا نشد شه دل نداند مفلسم‏

خدمت اکسیر کن مس‏وار تو ** جور می‏کش ای دل از دل دار تو 3475

کیست دل دار اهل دل نیکو بدان ** که چو روز و شب جهانند از جهان‏

عیب کم گو بنده‏ی الله را ** متهم کم کن به دزدی شاه را

کرامات آن درویش که در کشتی متهمش کردند

بود درویشی درون کشتیی ** ساخته از رخت مردی پشتیی‏

یاوه شد همیان زر او خفته بود ** جمله را جستند و او را هم نمود

کاین فقیر خفته را جوییم هم ** کرد بیدارش ز غم صاحب درم‏ 3480

که در این کشتی حرمدان گمشدست ** جمله را جستیم نتوانی تو رست‏

دلق بیرون کن برهنه شو ز دلق ** تا ز تو فارغ شود اوهام خلق‏

گفت یا رب مر غلامت را خسان ** متهم کردند فرمان در رسان‏

چون به درد آمد دل درویش از آن ** سر برون کردند هر سو در زمان‏

صد هزاران ماهی از دریای ژرف ** در دهان هر یکی دری شگرف‏ 3485

صد هزاران ماهی از دریای پر ** در دهان هر یکی در و چه در

هر یکی دری خراج ملکتی ** کز اله است این ندارد شرکتی‏

در چند انداخت در کشتی و جست ** مر هوا را ساخت کرسی و نشست‏

خوش مربع چون شهان بر تخت خویش ** او فراز اوج و کشتی‏اش به پیش‏

گفت رو کشتی شما را حق مرا ** تا نباشد با شما دزد گدا 3490

تا که را باشد خسارت زین فراق ** من خوشم جفت حق و با خلق طاق‏

نه مرا او تهمت دزدی نهد ** نه مهارم را به غمازی دهد

بانگ کردند اهل کشتی کای همام ** از چه دادندت چنین عالی مقام‏

گفت از تهمت نهادن بر فقیر ** و ز حق آزاری پی چیزی حقیر

حاش لله بل ز تعظیم شهان ** که نبودم در فقیران بد گمان‏ 3495

آن فقیران لطیف خوش نفس ** کز پی تعظیمشان آمد عبس‏

آن فقیری بهر پیچا پیچ نیست ** بل پی آن که بجز حق هیچ نیست‏

متهم چون دارم آنها را که حق ** کرد امین مخزن هفتم طبق‏

متهم نفس است نه عقل شریف ** متهم حس است نه نور لطیف‏

نفس سوفسطایی آمد می‏زنش ** کش زدن سازد نه حجت گفتنش‏ 3500

معجزه بیند فروزد آن زمان ** بعد از آن گوید خیالی بود آن‏

ور حقیقت بودی آن دید عجب ** چون مقیم چشم نامد روز و شب‏

آن مقیم چشم پاکان می‏بود ** نه قرین چشم حیوان می‏شود

کان عجب زین حس دارد عار و ننگ ** کی بود طاوس اندر چاه تنگ‏

تا نگویی مر مرا بسیار گو ** من ز صد یک گویم و آن همچو مو 3505

تشنیع صوفیان بر آن صوفی که پیش شیخ بسیار می‏گوید

صوفیان بر صوفیی شنعت زدند ** پیش شیخ خانقاهی آمدند

شیخ را گفتند داد جان ما ** تو از این صوفی بجو ای پیشوا

گفت آخر چه گله ست ای صوفیان ** گفت این صوفی سه خو دارد گران‏

در سخن بسیار گو همچون جرس ** در خورش افزون خورد از بیست کس‏

ور بخسبد هست چون اصحاب کهف ** صوفیان کردند پیش شیخ زحف‏ 3510

شیخ رو آورد سوی آن فقیر ** که ز هر حالی که هست اوساط گیر

در خبر خیر الأمور أوساطها ** نافع آمد ز اعتدال أخلاطها