معجزه بیند فروزد آن زمان ** بعد از آن گوید خیالی بود آن‏

ور حقیقت بودی آن دید عجب ** چون مقیم چشم نامد روز و شب‏

آن مقیم چشم پاکان می‏بود ** نه قرین چشم حیوان می‏شود

کان عجب زین حس دارد عار و ننگ ** کی بود طاوس اندر چاه تنگ‏

تا نگویی مر مرا بسیار گو ** من ز صد یک گویم و آن همچو مو 3505

تشنیع صوفیان بر آن صوفی که پیش شیخ بسیار می‏گوید

صوفیان بر صوفیی شنعت زدند ** پیش شیخ خانقاهی آمدند

شیخ را گفتند داد جان ما ** تو از این صوفی بجو ای پیشوا

گفت آخر چه گله ست ای صوفیان ** گفت این صوفی سه خو دارد گران‏

در سخن بسیار گو همچون جرس ** در خورش افزون خورد از بیست کس‏

ور بخسبد هست چون اصحاب کهف ** صوفیان کردند پیش شیخ زحف‏ 3510

شیخ رو آورد سوی آن فقیر ** که ز هر حالی که هست اوساط گیر

در خبر خیر الأمور أوساطها ** نافع آمد ز اعتدال أخلاطها

گر یکی خلطی فزون شد از عرض ** در تن مردم پدید آید مرض‏

بر قرین خویش مفزا در صفت ** کان فراق آرد یقین در عاقبت‏

نطق موسی بد بر اندازه و لیک ** هم فزون آمد ز گفت یار نیک‏ 3515

آن فزونی با خضر آمد شقاق ** گفت رو تو مکثری هذا فراق‏

موسیا بسیار گویی دور شو ** ور نه با من گنگ باش و کور شو

ور نرفتی وز ستیزه شسته‏ای ** تو به معنی رفته‏ای بگسسته‏ای‏

چون حدث کردی تو ناگه در نماز ** گویدت سوی طهارت رو به تاز

ور نرفتی خشک جنبان می‏شوی ** خود نمازت رفت بنشین ای غوی‏ 3520

رو بر آنها که هم جفت تواند ** عاشقان و تشنه‏ی گفت تواند

پاسبان بر خوابناکان بر فزود ** ماهیان را پاسبان حاجت نبود

جامه پوشان را نظر بر گازر است ** جان عریان را تجلی زیور است‏

یا ز عریانان به یک سو باز رو ** یا چو ایشان فارغ از تن جامه شو

ور نمی‏تانی که کل عریان شوی ** جامه کم کن تا ره اوسط روی‏ 3525

عذر گفتن فقیر به شیخ‏

پس فقیر آن شیخ را احوال گفت ** عذر را با آن غرامت کرد جفت‏

مر سؤال شیخ را داد او جواب ** چون جوابات خضر خوب و صواب‏

آن جوابات سؤالات کلیم ** کش خضر بنمود از رب علیم‏

گشت مشکلهاش حل و افزون زیاد ** از پی هر مشکلش مفتاح داد

از خضر درویش هم میراث داشت ** در جواب شیخ همت بر گماشت‏ 3530

گفت راه اوسط ار چه حکمت است ** لیک اوسط نیز هم با نسبت است‏

آب جو نسبت به اشتر هست کم ** لیک باشد موش را آن همچو یم‏

هر که را باشد وظیفه چار نان ** دو خورد یا سه خورد هست اوسط آن‏

ور خورد هر چار دور از اوسط است ** او اسیر حرص مانند بط است‏

هر که او را اشتها ده نان بود ** شش خورد می‏دان که اوسط آن بود 3535

چون مرا پنجاه نان هست اشتهی ** مر ترا شش گرده هم دستیم نی‏

تو به ده رکعت نماز آیی ملول ** من به پانصد در نیایم در نحول‏

آن یکی تا کعبه حافی می‏رود ** و آن یکی تا مسجد از خود می‏شود

آن یکی در پاکبازی جان بداد ** وین یکی جان کند تا یک نان بداد

این وسط در با نهایت می‏رود ** که مرا آن را اول و آخر بود 3540

اول و آخر بباید تا در آن ** در تصور گنجد اوسط یا میان‏

بی‏نهایت چون ندارد دو طرف ** کی بود او را میانه منصرف‏

اول و آخر نشانش کس نداد ** گفت لو کان له البحر مداد

هفت دریا گر شود کلی مداد ** نیست مر پایان شدن را هیچ امید

باغ و بیشه گر بود یک سر قلم ** زین سخن هرگز نگردد هیچ کم‏ 3545

آن همه حبر و قلم فانی شود ** وین حدیث بی‏عدد باقی بود

حالت من خواب را ماند گهی ** خواب پندارد مر آن را گمرهی‏

چشم من خفته دلم بیدار دان ** شکل بی‏کار مرا بر کار دان‏

گفت پیغمبر که عینای تنام ** لا ینام قلبی عن رب الأنام‏

چشم تو بیدار و دل خفته به خواب ** چشم من خفته دلم در فتح باب‏ 3550