English    Türkçe    فارسی   

3
144-193

  • ناگهان دیدند سوی جاده‌ای ** پور پیلی فربهی نو زاده‌ای
  • Suddenly, in the direction of a highroad, they espied a fat young elephant, newly born.

  • اندر افتادند چون گرگان مست ** پاک خوردندش فرو شستند دست 145
  • They fell upon it like furious wolves, ate it clean up, and washed their hands.

  • آن یکی همره نخورد و پند داد ** که حدیث آن فقیرش بود یاد
  • One of the fellow-travellers did not eat (of it) and exhorted (the others to abstain), for the sayings of that dervish were remembered by him.

  • از کبابش مانع آمد آن سخن ** بخت نو بخشد ترا عقل کهن
  • Those words hindered him from (eating) its roasted flesh: old intelligence bestows on thee a new fortune.

  • پس بیفتادند و خفتند آن همه ** وان گرسنه چون شبان اندر رمه
  • Then they all fell down and slept, but the hungry one (was awake) like the shepherd in the flock.

  • دید پیلی سهمناکی می‌رسید ** اولا آمد سوی حارس دوید
  • He saw a frightful elephant approaching: first she came and ran towards him who was keeping guard.

  • بوی می‌کرد آن دهانش را سه بار ** هیچ بویی زو نیامد ناگوار 150
  • She smelt his mouth thrice: no disagreeable smell came from it.

  • چند باری گرد او گشت و برفت ** مر ورا نازرد آن شه‌پیل زفت
  • She paced round him several times and went off: the huge queen-elephant did him no hurt.

  • مر لب هر خفته‌ای را بوی کرد ** بوی می‌آمد ورا زان خفته مرد
  • She smelt the lips of every sleeper, and the smell (of her young one's flesh) was coming to her from each of those slumbering men.

  • از کباب پیل‌زاده خورده بود ** بر درانید و بکشتش پیل زود
  • He (each man) had eaten of the roasted flesh of the young elephant: the (mother) elephant quickly tore him to pieces and killed him.

  • در زمان او یک بیک را زان گروه ** می‌درانید و نبودش زان شکوه
  • At once she set about rending the people of that company one by one, and she had no awe of (doing) it.

  • بر هوا انداخت هر یک را گزاف ** تا همی‌زد بر زمین می‌شد شکاف 155
  • She tossed each one in the air recklessly, so that he dashed on the earth and was cloven asunder.

  • ای خورنده‌ی خون خلق از راه برد ** تا نه آرد خون ایشانت نبرد
  • O drinker of the people's blood, begone from the way, lest their blood wage war against thee.

  • مال ایشان خون ایشان دان یقین ** زانک مال از زور آید در یمین
  • Know for sure that their property is (as) their blood, because property comes into one's hand (is acquired) by strength (of body).

  • مادر آن پیل‌بچگان کین کشد ** پیل بچه‌خواره را کیفر کشد
  • The mother of those young elephants will exact vengeance: (her) retribution will slay him that eats the young elephant.

  • پیل‌بچه می‌خوری ای پاره‌خوار ** هم بر آرد خصم پیل از تو دمار
  • O eater of bribes, thou eatest the young elephant: from thee too the Master of the elephant will wring the breath.

  • بوی رسوا کرد مکر اندیش را ** پیل داند بوی طفل خویش را 160
  • The smell put to shame the deviser of fraud: the elephant knows the smell of her child.

  • آنک یابد بوی حق را از یمن ** چون نیابد بوی باطل را ز من
  • He that perceives the smell of God from (distant) Yemen, how should not he perceive the smell of falsehood from me?

  • مصطفی چون برد بوی از راه دور ** چون نیابد از دهان ما بخور
  • Inasmuch as Mustafá (Mohammed) smelt (this) from far away, how should not he smell the odour from our mouths?

  • هم بیابد لیک پوشاند ز ما ** بوی نیک و بد بر آید بر سما
  • He does smell it, but he conceals (the fact) from us: the good and bad smells go up to Heaven.

  • تو همی‌خسپی و بوی آن حرام ** می‌زند بر آسمان سبزفام
  • Thou art sleeping, and (meanwhile) the smell of that unlawful deed (of thine) is beating on the azure sky.

  • همره انفاس زشتت می‌شود ** تا به بوگیران گردون می‌رود 165
  • It accompanies thy foul breaths, it ascends to the smellers (examiners) in the celestial sphere.

  • بوی کبر و بوی حرص و بوی آز ** در سخن گفتن بیاید چون پیاز
  • The smell of pride and the smell of greed and the smell of concupiscence will become, in speaking, like (the smell of) onions.

  • گر خوری سوگند من کی خورده‌ام ** از پیاز و سیر تقوی کرده‌ام
  • If thou take oath, saying, “When have I eaten them? I have abstained from onions and garlic,”

  • آن دم سوگند غمازی کند ** بر دماغ همنشینان بر زند
  • The breath of thy oath will inform (against thee) and will strike upon the noses of those who sit beside thee.

  • پس دعاها رد شود از بوی آن ** آن دل کژ می‌نماید در زبان
  • Prayers, then, are rejected because of the smell thereof: the corrupt heart shows in the tongue.

  • اخسا آید جواب آن دعا ** چوب رد باشد جزای هر دغا 170
  • The answer to such a prayer is “Get ye gone”: the requital for every knave is the cudgel of repulse.

  • گر حدیثت کژ بود معنیت راست ** آن کژی لفظ مقبول خداست
  • (But) if thy words be wrong and thy meaning right, that wrongness of expression is acceptable to God.

  • بیان آنک خطای محبان بهترست از صواب بیگانگان بر محبوب
  • Explaining that in the sight of the Beloved a fault committed by lovers is better than the correctness of strangers.

  • آن بلال صدق در بانگ نماز ** حی را هی همی‌خواند از نیاز
  • The veracious Bilál in (uttering) the call to prayer used, from ardent feeling, to pronounce hayya as hayya,

  • تا بگفتند ای پیمبر راست نیست ** این خطا اکنون که آغاز بناست
  • So that they (some people) said, “O Messenger (of God), this fault is not right (permissible) now when ’tis the beginning of the edifice (of Islam).

  • ای نبی و ای رسول کردگار ** یک مذن کو بود افصح بیار
  • O Prophet and Messenger of the Creator, get a muezzin who speaks more correctly.

  • عیب باشد اول دین و صلاح ** لحن خواندن لفظ حی عل فلاح 175
  • At the commencement of religion and piety, it is a disgrace to mispronounce hayy ‘ala ’l-faláh.”

  • خشم پیغامبر بجوشید و بگفت ** یک دو رمزی از عنایات نهفت
  • The Prophet's wrath boiled up, and he gave one or two indications of the hidden favours (which God had bestowed upon Bilál),

  • کای خسان نزد خدا هی بلال ** بهتر از صد حی و خی و قیل و قال
  • Saying, “O base men, in God's sight the (mispronounced) hayy of Bilál is better than a hundred há's and khá's and words and phrases.

  • وا مشورانید تا من رازتان ** وا نگویم آخر و آغازتان
  • Do not stir me to anger, lest I divulge your secret—(both) your end and your beginning.”

  • گر نداری تو دم خوش در دعا ** رو دعا می‌خواه ز اخوان صفا
  • If thou hast not a sweet breath in prayer, go and beg a prayer from the pure (in heart).

  • امر حق به موسی علیه السلام که مرا به دهانی خوان کی بدان دهان گناه نکرده‌ای
  • How God most High commanded Moses, on whom be peace, saying, “Call unto Me with a mouth with which thou hast not sinned.”

  • گفت ای موسی ز من می‌جو پناه ** با دهانی که نکردی تو گناه 180
  • He (God) said, “O Moses, beseech Me for protection with a mouth thou hast not sinned withal.”

  • گفت موسی من ندارم آن دهان ** گفت ما را از دهان غیر خوان
  • Moses said, “I have not such a mouth.” God said, “Call unto Me by the mouth of others.”

  • از دهان غیر کی کردی گناه ** از دهان غیر بر خوان کای اله
  • When didst thou sin by the mouth of others? Invoke (God) by the mouth of others, crying, “O God!”

  • آنچنان کن که دهانها مر ترا ** در شب و در روزها آرد دعا
  • Act in such wise that (their) mouths may pray for thee in the nights and days.

  • از دهانی که نکردستی گناه ** و آن دهان غیر باشد عذر خواه
  • Ask pardon by a mouth with which thou hast committed no sin—and that will be the mouth of others—

  • یا دهان خویشتن را پاک کن ** روح خود را چابک و چالاک کن 185
  • Or (else) make thine own mouth pure, make thy spirit alert and nimble.

  • ذکر حق پاکست چون پاکی رسید ** رخت بر بندد برون آید پلید
  • Praise of God is pure: when purity has come, defilement packs and goes out.

  • می‌گریزد ضدها از ضدها ** شب گریزد چون بر افروزد ضیا
  • Contraries flee from contraries: night flees when the light (of dawn) shines forth.

  • چون در آید نام پاک اندر دهان ** نه پلیدی ماند و نه اندهان
  • When the pure (holy) Name comes into the mouth, neither impurity remains nor (any) sorrows.

  • بیان آنک الله گفتن نیازمند عین لبیک گفتن حق است
  • Showing that the supplicant's invocation of God is essentially the same thing as God's response to him.

  • آن یکی الله می‌گفتی شبی ** تا که شیرین می‌شد از ذکرش لبی
  • One night a certain man was crying “Allah!” till his lips were growing sweet with praise of Him.

  • گفت شیطان آخر ای بسیارگو ** این همه الله را لبیک کو 190
  • The Devil said, “Prithee, O garrulous one, where is the (response) ‘Here am I’ to all this ‘Allah’?

  • می‌نیاید یک جواب از پیش تخت ** چند الله می‌زنی با روی سخت
  • Not a single response is coming from the Throne: how long will you cry ‘Allah’ with grim face?”

  • او شکسته‌دل شد و بنهاد سر ** دید در خواب او خضر را در خضر
  • He became broken-hearted and laid down his head (to sleep): in a dream he saw Khadir amidst the verdure.

  • گفت هین از ذکر چون وا مانده‌ای ** چون پشیمانی از آن کش خوانده‌ای
  • He (Khadir) said, “Hark, you have held back from praising God: how is it that you repent of having called unto Him?”