English    Türkçe    فارسی   

3
1479-1528

  • این چنین گیجی بیامد در میان ** که بر آیم بر فلک بی نردبان

  • این همی‌گفتش بتسخر رو بگیر ** که رسیدت روزی و آمد بشیر 1480

  • و آن همی خندید ما را هم بده ** زانچ یابی هدیه‌ای سالار ده

  • او ازین تشنیع مردم وین فسوس ** کم نمی‌کرد از دعا و چاپلوس

  • تا که شد در شهر معروف و شهیر ** کو ز انبان تهی جوید پنیر

  • شد مثل در خام‌طبعی آن گدا ** او ازین خواهش نمی‌آمد جدا

  • دویدن گاو در خانه‌ی آن دعا کننده بالحاح قال النبی صلی الله علیه وسلم ان الله یحب الملحین فی الدعا زیرا عین خواست از حق تعالی و الحاح خواهنده را به است از آنچ می‌خواهد آن را ازو

  • تا که روزی ناگهان در چاشتگاه ** این دعا می‌کرد با زاری و آه 1485

  • ناگهان در خانه‌اش گاوی دوید ** شاخ زد بشکست دربند و کلید

  • گاو گستاخ اندر آن خانه بجست ** مرد در جست و قوایمهاش بست

  • پس گلوی گاو ببرید آن زمان ** بی توقف بی تامل بی امان

  • چون سرش ببرید شد سوی قصاب ** تا اهابش بر کند در دم شتاب

  • عذر گفتن نظم کننده و مدد خواستن

  • ای تقاضاگر درون همچون جنین ** چون تقاضا می‌کنی اتمام این 1490

  • سهل گردان ره نما توفیق ده ** یا تقاضا را بهل بر ما منه

  • چون ز مفلس زر تقاضا می‌کنی ** زر ببخشش در سر ای شاه غنی

  • بی تو نظم و قافیه شام و سحر ** زهره کی دارد که آید در نظر

  • نظم و تجنیس و قوافی ای علیم ** بنده‌ی امر توند از ترس و بیم

  • چون مسبح کرده‌ای هر چیز را ** ذات بی تمییز و با تمییز را 1495

  • هر یکی تسبیح بر نوعی دگر ** گوید و از حال آن این بی‌خبر

  • آدمی منکر ز تسبیح جماد ** و آن جماد اندر عبادت اوستاد

  • بلک هفتاد و دو ملت هر یکی ** بی‌خبر از یکدگر واندر شکی

  • چون دو ناطق را ز حال همدگر ** نیست آگه چون بود دیوار و در

  • چون من از تسبیح ناطق غافلم ** چون بداند سبحه‌ی صامت دلم 1500

  • هست سنی را یکی تسبیح خاص ** هست جبری را ضد آن در مناص

  • سنی از تسبیح جبری بی‌خبر ** جبری از تسبیح سنی بی اثر

  • این همی‌گوید که آن ضالست و گم ** بی‌خبر از حال او وز امر قم

  • و آن همی گوید که این را چه خبر ** جنگشان افکند یزدان از قدر

  • گوهر هر یک هویدا می‌کند ** جنس از ناجنس پیدا می‌کند 1505

  • قهر را از لطف داند هر کسی ** خواه دانا خواه نادان یا خسی

  • لیک لطفی قهر در پنهان شده ** یا که قهری در دل لطف آمده

  • کم کسی داند مگر ربانیی ** کش بود در دل محک جانیی

  • باقیان زین دو گمانی می‌برند ** سوی لانه‌ی خود به یک پر می‌پرند

  • بیان آنک علم را دو پرست و گمان را یک پرست ناقص آمد ظن به پرواز ابترست مثال ظن و یقین در علم

  • علم را دو پر گمان را یک پرست ** ناقص آمد ظن به پرواز ابترست 1510

  • مرغ یک‌پر زود افتد سرنگون ** باز بر پرد دو گامی یا فزون

  • افت خیزان می‌رود مرغ گمان ** با یکی پر بر امید آشیان

  • چون ز ظن وا رست علمش رو نمود ** شد دو پر آن مرغ یک‌پر پر گشود

  • بعد از آن یمشی سویا مستقیم ** نه علی وجهه مکبا او سقیم

  • با دو پر بر می‌پرد چون جبرئیل ** بی گمان و بی مگر بی قال و قیل 1515

  • گر همه عالم بگویندش توی ** بر ره یزدان و دین مستوی

  • او نگردد گرم‌تر از گفتشان ** جان طاق او نگردد جفتشان

  • ور همه گویند او را گم‌رهی ** کوه پنداری و تو برگ کهی

  • او نیفتد در گمان از طعنشان ** او نگردد دردمند از ظعنشان

  • بلک گر دریا و کوه آید بگفت ** گویدش با گم‌رهی گشتی تو جفت 1520

  • هیچ یک ذره نیفتد در خیال ** یا به طعن طاعنان رنجورحال

  • مثال رنجور شدن آدمی بوهم تعظیم خلق و رغبت مشتریان بوی و حکایت معلم

  • کودکان مکتبی از اوستاد ** رنج دیدند از ملال و اجتهاد

  • مشورت کردند در تعویق کار ** تا معلم در فتد در اضطرار

  • چون نمی‌آید ورا رنجوریی ** که بگیرد چند روز او دوریی

  • تا رهیم از حبس و تنگی و ز کار ** هست او چون سنگ خارا بر قرار 1525

  • آن یکی زیرکتر این تدبیر کرد ** که بگوید اوستا چونی تو زرد

  • خیر باشد رنگ تو بر جای نیست ** این اثر یا از هوا یا از تبیست

  • اندکی اندر خیال افتد ازین ** تو برادر هم مدد کن این‌چنین