هیچ وازر وزر غیری بر نداشت ** من نیم وازر خدایم بر فراشت

آنک بی وزرست شیخست ای جوان ** در قبول حق چواندر کف کمان

شیخ کی بود پیر یعنی مو سپید ** معنی این مو بدان ای کژ امید 1790

هست آن موی سیه هستی او ** تا ز هستی‌اش نماند تای مو

چونک هستی‌اش نماند پیر اوست ** گر سیه‌مو باشد او یا خود دوموست

هست آن موی سیه وصف بشر ** نیست آن مو موی ریش و موی سر

عیسی اندر مهد بر دارد نفیر ** که جوان ناگشته ما شیخیم و پیر

گر رهید از بعض اوصاف بشر ** شیخ نبود کهل باشد ای پسر 1795

چون یکی موی سیه کان وصف ماست ** نیست بر وی شیخ و مقبول خداست

چون بود مویش سپید ار با خودست ** او نه پیرست و نه خاص ایزدست

ور سر مویی ز وصفش باقیست ** او نه از عرش است او آفاقیست

عذر گفتن شیخ بهر ناگریستن بر فرزندان

شیخ گفت او را مپندار ای رفیق ** که ندارم رحم و مهر و دل شفیق

بر همه کفار ما را رحمتست ** گرچه جان جمله کافر نعمتست 1800

بر سگانم رحمت و بخشایش است ** که چرا از سنگهاشان مالش است

آن سگی که می‌گزد گویم دعا ** که ازین خو وا رهانش ای خدا

این سگان را هم در آن اندیشه دار ** که نباشند از خلایق سنگسار

زان بیاورد اولیا را بر زمین ** تا کندشان رحمة للعالمین

خلق را خواند سوی درگاه خاص ** حق را خواند که وافر کن خلاص 1805

جهد بنماید ازین سو بهر پند ** چون نشد گوید خدایا در مبند

رحمت جزوی بود مر عام را ** رحمت کلی بود همام را

رحمت جزوش قرین گشته بکل ** رحمت دریا بود هادی سبل

رحمت جزوی بکل پیوسته شو ** رحمت کل را تو هادی بین و رو

تا که جزوست او نداند راه بحر ** هر غدیری را کند ز اشباه بحر 1810

چون نداند راه یم کی ره برد ** سوی دریا خلق را چون آورد

متصل گردد به بحر آنگاه او ** ره برد تا بحر همچون سیل و جو

ور کند دعوت به تقلیدی بود ** نه از عیان و وحی تاییدی بود

گفت پس چون رحم داری بر همه ** همچو چوپانی به گرد این رمه

چون نداری نوحه بر فرزند خویش ** چونک فصاد اجلشان زد بنیش 1815

چون گواه رحم اشک دیده‌هاست ** دیده‌ی تو بی نم و گریه چراست

رو به زن کرد و بگفتش ای عجوز ** خود نباشد فصل دی همچون تموز

جمله گر مردند ایشان گر حی‌اند ** غایب و پنهان ز چشم دل کی‌اند

من چو بینمشان معین پیش خویش ** از چه رو رو را کنم همچون تو ریش

گرچه بیرون‌اند از دور زمان ** با من‌اند و گرد من بازی‌کنان 1820

گریه از هجران بود یا از فراق ** با عزیزانم وصالست و عناق

خلق اندر خواب می‌بینندشان ** من به بیداری همی‌بینم عیان

زین جهان خود را دمی پنهان کنم ** برگ حس را از درخت افشان کنم

حس اسیر عقل باشد ای فلان ** عقل اسیر روح باشد هم بدان

دست بسته‌ی عقل را جان باز کرد ** کارهای بسته را هم ساز کرد 1825

حسها و اندیشه بر آب صفا ** همچو خس بگرفته روی آب را

دست عقل آن خس به یکسو می‌برد ** آب پیدا می‌شود پیش خرد

خس بس انبه بود بر جو چون حباب ** خس چو یکسو رفت پیدا گشت آب

چونک دست عقل نگشاید خدا ** خس فزاید از هوا بر آب ما

آب را هر دم کند پوشیده او ** آن هوا خندان و گریان عقل تو 1830

چونک تقوی بست دو دست هوا ** حق گشاید هر دو دست عقل را

پس حواس چیره محکوم تو شد ** چون خرد سالار و مخدوم تو شد

حس را بی‌خواب خواب اندر کند ** تا که غیبیها ز جان سر بر زند

هم به بیداری ببینی خوابها ** هم ز گردون بر گشاید بابها

قصه‌ی خواندن شیخ ضریر مصحف را در رو و بینا شدن وقت قرائت

دید در ایام آن شیخ فقیر ** مصحفی در خانه‌ی پیری ضریر 1835

پیش او مهمان شد او وقت تموز ** هر دو زاهد جمع گشته چند روز

گفت اینجا ای عجب مصحف چراست ** چونک نابیناست این درویش راست