چون سگ کهفی که از مردار رست ** بر سر خوان شهنشاهان نشست

تا قیامت می‌خورد او پیش غار ** آب رحمت عارفانه بی تغار

ای بسا سگ‌پوست کو را نام نیست ** لیک اندر پرده بی آن جام نیست 210

جان بده از بهر این جام ای پسر ** بی جهاد و صبر کی باشد ظفر

صبر کردن بهر این نبود حرج ** صبر کن کالصبر مفتاح الفرج

زین کمین بی صبر و حزمی کس نرست ** حزم را خود صبر آمد پا و دست

حزم کن از خورد کین زهرین گیاست ** حزم کردن زور و نور انبیاست

کاه باشد کو به هر بادی جهد ** کوه کی مر باد را وزنی نهد 215

هر طرف غولی همی‌خواند ترا ** کای برادر راه خواهی هین بیا

ره نمایم همرهت باشم رفیق ** من قلاووزم درین راه دقیق

نه قلاوزست و نه ره داند او ** یوسفا کم رو سوی آن گرگ‌خو

حزم این باشد که نفریبد ترا ** چرب و نوش و دامهای این سرا

که نه چربش دارد و نه نوش او ** سحر خواند می‌دمد در گوش او 220

که بیا مهمان ما ای روشنی ** خانه آن تست و تو آن منی

حزم آن باشد که گویی تخمه‌ام ** یا سقیمم خسته‌ی این دخمه‌ام

یا سرم دردست درد سر ببر ** یا مرا خواندست آن خالو پسر

زانک یک نوشت دهد با نیشها ** که بکارد در تو نوشش ریشها

زر اگر پنجاه اگر شصتت دهد ** ماهیا او گوشت در شستت دهد 225

گر دهد خود کی دهد آن پر حیل ** جوز پوسیدست گفتار دغل

ژغژغ آن عقل و مغزت را برد ** صد هزاران عقل را یک نشمرد

یار تو خرجین تست و کیسه‌ات ** گر تو رامینی مجو جز ویسه‌ات

ویسه و معشوق تو هم ذات تست ** وین برونیها همه آفات تست

حزم آن باشد که چون دعوت کنند ** تو نگویی مست و خواهان منند 230

دعوت ایشان صفیر مرغ دان ** که کند صیاد در مکمن نهان

مرغ مرده پیش بنهاده که این ** می‌کند این بانگ و آواز و حنین

مرغ پندارد که جنس اوست او ** جمع آید بر دردشان پوست او

جز مگر مرغی که حزمش داد حق ** تا نگردد گیج آن دانه و ملق

هست بی حزمی پشیمانی یقین ** بشنو این افسانه را در شرح این 235

فریفتن روستایی شهری را و بدعوت خواندن بلابه و الحاح بسیار

ای برادر بود اندر ما مضی ** شهریی با روستایی آشنا

روستایی چون سوی شهر آمدی ** خرگه اندر کوی آن شهری زدی

دو مه و سه ماه مهمانش بدی ** بر دکان او و بر خوانش بدی

هر حوایج را که بودش آن زمان ** راست کردی مرد شهری رایگان

رو به شهری کرد و گفت ای خواجه تو ** هیچ می‌نایی سوی ده فرجه‌جو 240

الله الله جمله فرزندان بیار ** کین زمان گلشنست و نوبهار

یا بتابستان بیا وقت ثمر ** تا ببندم خدمتت را من کمر

خیل و فرزندان و قومت را بیار ** در ده ما باش سه ماه و چهار

که بهاران خطه‌ی ده خوش بود ** کشت‌زار و لاله‌ی دلکش بود

وعده دادی شهری او را دفع حال ** تا بر آمد بعد وعده هشت سال 245

او بهر سالی همی‌گفتی که کی ** عزم خواهی کرد کامد ماه دی

او بهانه ساختی کامسال‌مان ** از فلان خطه بیامد میهمان

سال دیگر گر توانم وا رهید ** از مهمات آن طرف خواهم دوید

گفت هستند آن عیالم منتظر ** بهر فرزندان تو ای اهل بر

باز هر سالی چو لکلک آمدی ** تا مقیم قبه‌ی شهری شدی 250

خواجه هر سالی ز زر و مال خویش ** خرج او کردی گشادی بال خویش

آخرین کرت سه ماه آن پهلوان ** خوان نهادش بامدادان و شبان

از خجالت باز گفت او خواجه را ** چند وعده چند بفریبی مرا

گفت خواجه جسم و جانم وصل‌جوست ** لیک هر تحویل اندر حکم هوست

آدمی چون کشتی است و بادبان ** تا کی آرد باد را آن بادران 255

باز سوگندان بدادش کای کریم ** گیر فرزندان بیا بنگر نعیم

دست او بگرفت سه کرت بعهد ** کالله الله زو بیا بنمای جهد