گفت موسی را یکی مرد جوان ** که بیاموزم زبان جانوران

تا بود کز بانگ حیوانات و دد ** عبرتی حاصل کنم در دین خود

چون زبانهای بنی آدم همه ** در پی آبست و نان و دمدمه

بوک حیوانات را دردی دگر ** باشد از تدبیر هنگام گذر

گفت موسی رو گذر کن زین هوس ** کین خطر دارد بسی در پیش و پس 3270

عبرت و بیداری از یزدان طلب ** نه از کتاب و از مقال و حرف و لب

گرم‌تر شد مرد زان منعش که کرد ** گرم‌تر گردد همی از منع مرد

گفت ای موسی چو نور تو بتافت ** هر چه چیزی بود چیزی از تو یافت

مر مرا محروم کردن زین مراد ** لایق لطفت نباشد ای جواد

این زمان قایم مقام حق توی ** یاس باشد گر مرا مانع شوی 3275

گفت موسی یا رب این مرد سلیم ** سخره کردستش مگر دیو رجیم

گر بیاموزم زیان‌کارش بود ** ور نیاموزم دلش بد می‌شود

گفت ای موسی بیاموزش که ما ** رد نکردیم از کرم هرگز دعا

گفت یا رب او پشیمانی خورد ** دست خاید جامه‌ها را بر درد

نیست قدرت هر کسی را سازوار ** عجز بهتر مایه‌ی پرهیزکار 3280

فقر ازین رو فخر آمد جاودان ** که به تقوی ماند دست نارسان

زان غنا و زان غنی مردود شد ** که ز قدرت صبرها بدرود شد

آدمی را عجز و فقر آمد امان ** از بلای نفس پر حرص و غمان

آن غم آمد ز آرزوهای فضول ** که بدان خو کرده است آن صید غول

آرزوی گل بود گل‌خواره را ** گلشکر نگوارد آن بیچاره را 3285

وحی آمدن از حق تعالی به موسی کی بیاموزش چیزی کی استدعا کند یا بعضی از آن

گفت یزدان تو بده بایست او ** برگشا در اختیار آن دست او

اختیار آمد عبادت را نمک ** ورنه می‌گردد بناخواه این فلک

گردش او را نه اجر و نه عقاب ** که اختیار آمد هنر وقت حساب

جمله عالم خود مسبح آمدند ** نیست آن تسبیح جبری مزدمند

تیغ در دستش نه از عجزش بکن ** تا که غازی گردد او یا راه‌زن 3290

زانک کرمنا شد آدم ز اختیار ** نیم زنبور عسل شد نیم مار

مومنان کان عسل زنبوروار ** کافران خود کان زهری همچو مار

زانک مومن خورد بگزیده نبات ** تا چو نحلی گشت ریق او حیات

باز کافر خورد شربت از صدید ** هم ز قوتش زهر شد در وی پدید

اهل الهام خدا عین الحیات ** اهل تسویل هوا سم الممات 3295

در جهان این مدح و شاباش و زهی ** ز اختیارست و حفاظ آگهی

جمله رندان چونک در زندان بوند ** متقی و زاهد و حق‌خوان شوند

چونک قدرت رفت کاسد شد عمل ** هین که تا سرمایه نستاند اجل

قدرتت سرمایه‌ی سودست هین ** وقت قدرت را نگه دار و ببین

آدمی بر خنگ کرمنا سوار ** در کف درکش عنان اختیار 3300

باز موسی داد پند او را بمهر ** که مرادت زرد خواهد کرد چهر

ترک این سودا بگو وز حق بترس ** دیو دادستت برای مکر درس

قانع شدن آن طالب به تعلیم زبان مرغ خانگی و سگ و اجابت موسی علیه السلام

گفت باری نطق سگ کو بر درست ** نطق مرغ خانگی کاهل پرست

گفت موسی هین تو دانی رو رسید ** نطق این هر دو شود بر تو پدید

بامدادان از برای امتحان ** ایستاد او منتظر بر آستان 3305

خادمه سفره بیفشاند و فتاد ** پاره‌ای نان بیات آثار زاد

در ربود آن را خروسی چون گرو ** گفت سگ کردی تو بر ما ظلم رو

دانه‌ی گندم توانی خورد و من ** عاجزم در دانه خوردن در وطن

گندم و جو را و باقی حبوب ** می‌توانی خورد و من نه ای طروب

این لب نانی که قسم ماست نان ** می‌ربایی این قدر را از سگان 3310

جواب خروس سگ را

پس خروسش گفت تن زن غم مخور ** که خدا بدهد عوض زینت دگر

اسپ این خواجه سقط خواهد شدن ** روز فردا سیر خور کم کن حزن

مر سگان را عید باشد مرگ اسپ ** روزی وافر بود بی جهد و کسپ

اسپ را بفروخت چون بشنید مرد ** پیش سگ شد آن خروسش روی‌زرد

روز دیگر همچنان نان را ربود ** آن خروس و سگ برو لب بر گشود 3315