انهم تحت قبابی کامنون ** جز که یزدانشان نداند ز آزمون

هم بنسبت گیر این مفتوح را ** که بدانی و ندانی نوح را

مسله‌ی فنا و بقای درویش

گفت قایل در جهان درویش نیست ** ور بود درویش آن درویش نیست

هست از روی بقای ذات او ** نیست گشته وصف او در وصف هو 3670

چون زبانه‌ی شمع پیش آفتاب ** نیست باشد هست باشد در حساب

هست باشد ذات او تا تو اگر ** بر نهی پنبه بسوزد زان شرر

نیست باشد روشنی ندهد ترا ** کرده باشد آفتاب او را فنا

در دو صد من شهد یک اوقیه خل ** چون در افکندی و در وی گشت حل

نیست باشد طعم خل چون می‌چشی ** هست اوقیه فزون چون برکشی 3675

پیش شیری آهوی بیهوش شد ** هستی‌اش در هست او روپوش شد

این قیاس ناقصان بر کار رب ** جوشش عشقست نه از ترک ادب

نبض عاشق بی ادب بر می‌جهد ** خویش را در کفه‌ی شه می‌نهد

بی‌ادب‌تر نیست کس زو در جهان ** با ادب‌تر نیست کس زو در نهان

هم بنسبت دان وفاق ای منتجب ** این دو ضد با ادب با بی‌ادب 3680

بی‌ادب باشد چو ظاهر بنگری ** که بود دعوی عشقش هم‌سری

چون به باطن بنگری دعوی کجاست ** او و دعوی پیش آن سلطان فناست

مات زید زید اگر فاعل بود ** لیک فاعل نیست کو عاطل بود

او ز روی لفظ نحوی فاعلست ** ورنه او مفعول و موتش قاتلست

فاعل چه کو چنان مقهور شد ** فاعلیها جمله از وی دور شد 3685

قصه وکیل صدر جهان کی متهم شد و از بخارا گریخت از بیم جان باز عشقش کشید رو کشان کی کار جان سهل باشد عاشقان را

در بخارا بنده‌ی صدر جهان ** متهم شد گشت از صدرش نهان

مدت ده سال سرگردان بگشت ** گه خراسان گه کهستان گاه دشت

از پس ده سال او از اشتیاق ** گشت بی‌طاقت ز ایام فراق

گفت تاب فرقتم زین پس نماند ** صبر کی داند خلاعت را نشاند

از فراق این خاکها شوره بود ** آب زرد و گنده و تیره شود 3690

باد جان‌افزا وخم گردد وبا ** آتشی خاکستری گردد هبا

باغ چون جنت شود دار المرض ** زرد و ریزان برگ او اندر حرض

عقل دراک از فراق دوستان ** همچو تیرانداز اشکسته کمان

دوزخ از فرقت چنان سوزان شدست ** پیر از فرقت چنان لرزان شدست

گر بگویم از فراق چون شرار ** تا قیامت یک بود از صد هزار 3695

پس ز شرح سوز او کم زن نفس ** رب سلم رب سلم گوی و بس

هرچه از وی شاد گردی در جهان ** از فراق او بیندیش آن زمان

زانچ گشتی شاد بس کس شاد شد ** آخر از وی جست و همچون باد شد

از تو هم بجهد تو دل بر وی منه ** پیش از آن کو بجهد از وی تو بجه

پیدا شدن روح القدس بصورت آدمی بر مریم بوقت برهنگی و غسل کردن و پناه گرفتن بحق تعالی

همچو مریم گوی پیش از فوت ملک ** نقش را کالعوذ بالرحمن منک 3700

دید مریم صورتی بس جان‌فزا ** جان‌فزایی دلربایی در خلا

پیش او بر رست از روی زمین ** چون مه وخورشید آن روح الامین

از زمین بر رست خوبی بی‌نقاب ** آنچنان کز شرق روید آفتاب

لرزه بر اعضای مریم اوفتاد ** کو برهنه بود و ترسید از فساد

صورتی که یوسف ار دیدی عیان ** دست از حیرت بریدی چو زنان 3705

همچو گل پیشش برویید آن ز گل ** چون خیالی که بر آرد سر ز دل

گشت بی‌خود مریم و در بی‌خودی ** گفت بجهم در پناه ایزدی

زانک عادت کرده بود آن پاک‌جیب ** در هزیمت رخت بردن سوی غیب

چون جهان را دید ملکی بی‌قرار ** حازمانه ساخت زان حضرت حصار

تا به گاه مرگ حصنی باشدش ** که نیابد خصم راه مقصدش 3710

از پناه حق حصاری به ندید ** یورتگه نزدیک آن دز برگزید

چون بدید آن غمزه‌های عقل‌سوز ** که ازو می‌شد جگرها تیردوز

شاه و لشکر حلقه در گوشش شده ** خسروان هوش بیهوشش شده

صد هزاران شاه مملوکش برق ** صد هزاران بدر را داده به دق

زهره نی مر زهره را تا دم زند ** عقل کلش چون ببیند کم زند 3715

من چگویم که مرا در دوخته‌ست ** دمگهم را دمگه او سوخته‌ست