بی خیانت این نصیحت از وداد ** می‌نماییمت مگرد از عقل و داد

بی خیانت این نصیحت از وداد ** می‌نماییمت مگرد از عقل و داد 3945

جواب گفتن عاشق عاذلان را

گفت او ای ناصحان من بی ندم ** از جهان زندگی سیر آمدم

منبلی‌ام زخم جو و زخم‌خواه ** عافیت کم جوی از منبل براه

منبلی نی کو بود خود برگ‌جو ** منبلی‌ام لاابالی مرگ‌جو

منبلی نی کو به کف پول آورد ** منبلی چستی کزین پل بگذرد

آن نه کو بر هر دکانی بر زند ** بل جهد از کون و کانی بر زند 3950

مرگ شیرین گشت و نقلم زین سرا ** چون قفص هشتن پریدن مرغ را

آن قفص که هست عین باغ در ** مرغ می‌بیند گلستان و شجر

جوق مرغان از برون گرد قفص ** خوش همی‌خوانند ز آزادی قصص

مرغ را اندر قفص زان سبزه‌زار ** نه خورش ماندست و نه صبر و قرار

سر ز هر سوراخ بیرون می‌کند ** تا بود کین بند از پا برکند 3955

چون دل و جانش چنین بیرون بود ** آن قفص را در گشایی چون بود

نه چنان مرغ قفص در اندهان ** گرد بر گردش به حلقه گربگان

کی بود او را درین خوف و حزن ** آرزوی از قفص بیرون شدن

او همی‌خواهد کزین ناخوش حصص ** صد قفص باشد بگرد این قفص

عشق جالینوس برین حیات دنیا بود کی هنر او همینجا بکار می‌آید هنری نورزیده است کی در آن بازار بکار آید آنجا خود را به عوام یکسان می‌بیند

آنچنانک گفت جالینوس راد ** از هوای این جهان و از مراد 3960

راضیم کز من بماند نیم جان ** که ز کون استری بینم جهان

گربه می‌بیند بگرد خود قطار ** مرغش آیس گشته بودست از مطار

یا عدم دیدست غیر این جهان ** در عدم نادیده او حشری نهان

چون جنین کش می‌کشد بیرون کرم ** می‌گریزد او سپس سوی شکم

لطف رویش سوی مصدر می‌کند ** او مقر در پشت مادر می‌کند 3965

که اگر بیرون فتم زین شهر و کام ** ای عجب بینم بدیده این مقام

یا دری بودی در آن شهر وخم ** که نظاره کردمی اندر رحم

یا چو چشمه‌ی سوزنی راهم بدی ** که ز بیرونم رحم دیده شدی

آن جنین هم غافلست از عالمی ** همچو جالینوس او نامحرمی

اونداند کن رطوباتی که هست ** آن مدد از عالم بیرونیست 3970

آنچنانک چار عنصر در جهان ** صد مدد آرد ز شهر لامکان

آب و دانه در قفص گر یافتست ** آن ز باغ و عرصه‌ای درتافتست

جانهای انبیا بینند باغ ** زین قفص در وقت نقلان و فراغ

پس ز جالینوس و عالم فارغند ** همچو ماه اندر فلکها بازغند

ور ز جالینوس این گفت افتراست ** پس جوابم بهر جالینوس نیست 3975

این جواب آنکس آمد کین بگفت ** که نبودستش دل پر نور جفت

مرغ جانش موش شد سوراخ‌جو ** چون شنید از گربگان او عرجوا

زان سبب جانش وطن دید و قرار ** اندرین سوراخ دنیا موش‌وار

هم درین سوراخ بنایی گرفت ** درخور سوراخ دانایی گرفت

پیشه‌هایی که مرورا در مزید ** کاندرین سوراخ کار آید گزید 3980

زانک دل بر کند از بیرون شدن ** بسته شد راه رهیدن از بدن

عنکبوت ار طبع عنقا داشتی ** از لعابی خیمه کی افراشتی

گربه کرده چنگ خود اندر قفص ** نام چنگش درد و سرسام و مغص

گربه مرگست و مرض چنگال او ** می‌زند بر مرغ و پر و بال او

گوشه گوشه می‌جهد سوی دوا ** مرگ چون قاضیست و رنجوری گوا 3985

چون پیاده‌ی قاضی آمد این گواه ** که همی‌خواند ترا تا حکم گاه

مهلتی می‌خواهی از وی در گریز ** گر پذیرد شد و گرنه گفت خیز

جستن مهلت دوا و چاره‌ها ** که زنی بر خرقه‌ی تن پاره‌ها

عاقبت آید صباحی خشم‌وار ** چند باشد مهلت آخر شرم دار

عذر خود از شه بخواه ای پرحسد ** پیش از آنک آنچنان روزی رسد 3990

وانک در ظلمت براند بارگی ** برکند زان نور دل یکبارگی

می‌گریزد از گوا و مقصدش ** کان گوا سوی قضا می‌خواندش

دیگر باره ملامت کردن اهل مسجد مهمان را از شب خفتن در آن مسجد

قوم گفتندش مکن جلدی برو ** تا نگردد جامه و جانت گرو

آن ز دور آسان نماید به نگر ** که به آخر سخت باشد ره‌گذر