بنگرم در غوره می بینم عیان ** بنگرم در نیست شی بینم عیان

بنگرم سر عالمی بینم نهان ** آدم و حوا نرسته از جهان

مر شما را وقت ذرات الست ** دیده‌ام پا بسته و منکوس و پست

از حدوث آسمان بی عمد ** آنچ دانسته بدم افزون نشد

من شما را سرنگون می‌دیده‌ام ** پیش از آن کز آب و گل بالیده‌ام 4545

نو ندیدم تا کنم شادی بدان ** این همی‌دیدم در آن اقبالتان

بسته‌ی قهر خفی وانگه چه قهر ** قند می‌خوردید و در وی درج زهر

این چنین قندی پر از زهر ار عدو ** خوش بنوشد چت حسد آید برو

با نشاط آن زهر می‌کردید نوش ** مرگتان خفیه گرفته هر دو گوش

من نمی‌کردم غزا از بهر آن ** تا ظفر یابم فرو گیرم جهان 4550

کین جهان جیفه‌ست و مردار و رخیص ** بر چنین مردار چون باشم حریص

سگ نیم تا پرچم مرده کنم ** عیسی‌ام آیم که تا زنده‌ش کنم

زان همی‌کردم صفوف جنگ چاک ** تا رهانم مر شما را از هلاک

زان نمی‌برم گلوهای بشر ** تا مرا باشد کر و فر و حشر

زان همی‌برم گلویی چند تا ** زان گلوها عالمی یابد رها 4555

که شما پروانه‌وار از جهل خویش ** پیش آتش می‌کنید این حمله کیش

من همی‌رانم شما را همچو مست ** از در افتادن در آتش با دو دست

آنک خود را فتحها پنداشتید ** تخم منحوسی خود می‌کاشتید

یکدگر را جد جد می‌خواندید ** سوی اژدرها فرس می‌راندید

قهر می‌کردید و اندر عین قهر ** خود شما مقهور قهر شیر دهر 4560

بیان آنک طاغی در عین قاهری مقهورست و در عین منصوری ماسور

دزد قهرخواجه کرد و زر کشید ** او بدان مشغول خود والی رسید

گر ز خواجه آن زمان بگریختی ** کی برو والی حشر انگیختی

قاهری دزد مقهوریش بود ** زانک قهر او سر او را ربود

غالبی بر خواجه دام او شود ** تا رسد والی و بستاند قود

ای که تو بر خلق چیره گشته‌ای ** در نبرد و غالبی آغشته‌ای 4565

آن به قاصد منهزم کردستشان ** تا ترا در حلقه می‌آرد کشان

هین عنان در کش پی این منهزم ** در مران تا تو نگردی منخزم

چون کشانیدت بدین شیوه به دام ** حمله بینی بعد از آن اندر زحام

عقل ازین غالب شدن کی گشت شاد ** چون درین غالب شدن دید او فساد

تیزچشم آمد خرد بینای پیش ** که خدایش سرمه کرد از کحل خویش 4570

گفت پیغامبر که هستند از فنون ** اهل جنت در خصومتها زبون

از کمال حزم و س الظن خویش ** نه ز نقص و بد دلی و ضعف کیش

در فره دادن شنیده در کمون ** حکمت لولا رجال مومنون

دست‌کوتاهی ز کفار لعین ** فرض شد بهر خلاص مومنین

قصه‌ی عهد حدیبیه بخوان ** کف ایدیکم تمامت زان بدان 4575

نیز اندر غالبی هم خویش را ** دید او مغلوب دام کبریا

زان نمی‌خندم من از زنجیرتان ** که بکردم ناگهان شبگیرتان

زان همی‌خندم که با زنجیر و غل ** می‌کشمتان سوی سروستان و گل

ای عجب کز آتش بی‌زینهار ** بسته می‌آریمتان تا سبزه‌زار

از سوی دوزخ به زنجیر گران ** می‌کشمتان تا بهشت جاودان 4580

هر مقلد را درین ره نیک و بد ** همچنان بسته به حضرت می‌کشد

جمله در زنجیر بیم و ابتلا ** می‌روند این ره بغیر اولیا

می‌کشند این راه را بیگاروار ** جز کسانی واقف از اسرار کار

جهد کن تا نور تو رخشان شود ** تا سلوک و خدمتت آسان شود

کودکان را می‌بری مکتب به زور ** زانک هستند از فواید چشم‌کور 4585

چون شود واقف به مکتب می‌دود ** جانش از رفتن شکفته می‌شود

می‌رود کودک به مکتب پیچ پیچ ** چون ندید از مزد کار خویش هیچ

چون کند در کیسه دانگی دست‌مزد ** آنگهان بی‌خواب گردد شب چو دزد

جهد کن تا مزد طاعت در رسد ** بر مطیعان آنگهت آید حسد

ائتیا کرها مقلد گشته را ** ائتیا طوعا صفا بسرشته را 4590