سوی خود اعمی شدم از حق بصیر ** پس معافم از قلیل و از کثیر

لاف درویشی زنی و بی‌خودی ** های هوی مستیان ایزدی

که زمین را من ندانم ز آسمان ** امتحانت کرد غیرت امتحان

باد خرکره‌ی چنین رسوات کرد ** هستی نفی ترا اثبات کرد 680

این چنین رسوا کند حق شید را ** این چنین گیرد رمیده‌صید را

صد هزاران امتحانست ای پسر ** هر که گوید من شدم سرهنگ در

گر نداند عامه او را ز امتحان ** پختگان راه جویندش نشان

چون کند دعوی خیاطی خسی ** افکند در پیش او شه اطلسی

که ببر این را بغلطاق فراخ ** ز امتحان پیدا شود او را دو شاخ 685

گر نبودی امتحان هر بدی ** هر مخنث در وغا رستم بدی

خود مخنث را زره پوشیده گیر ** چون ببیند زخم گردد چون اسیر

مست حق هشیار چون شد از دبور ** مست حق ناید به خود تا نفخ صور

باده‌ی حق راست باشد بی دروغ ** دوغ خوردی دوغ خوردی دوغ دوغ

ساختی خود را جنید و بایزید ** رو که نشناسم تبر را از کلید 690

بدرگی و منبلی و حرص و آز ** چون کنی پنهان بشید ای مکرساز

خویش را منصور حلاجی کنی ** آتشی در پنبه‌ی یاران زنی

که بنشناسم عمر از بولهب ** باد کره‌ی خود شناسم نیمشب

ای خری کین از تو خر باور کند ** خویش را بهر تو کور و کر کند

خویش را از ره‌روان کمتر شمر ** تو حریف ره‌ریانی گه مخور 695

باز پر از شید سوی عقل تاز ** کی پرد بر آسمان پر مجاز

خویشتن را عاشق حق ساختی ** عشق با دیو سیاهی باختی

عاشق و معشوق را در رستخیز ** دو بدو بندند و پیش آرند تیز

تو چه خود را گیج و بی‌خود کرده‌ای ** خون رز کو خون ما را خورده‌ای

رو که نشناسم ترا از من بجه ** عارف بی‌خویشم و بهلول ده 700

تو توهم می‌کنی از قرب حق ** که طبق‌گر دور نبود از طبق

این نمی‌بینی که قرب اولیا ** صد کرامت دارد و کار و کیا

آهن از داوود مومی می‌شود ** موم در دستت چو آهن می‌بود

قرب خلق و رزق بر جمله‌ست عام ** قرب وحی عشق دارند این کرام

قرب بر انواع باشد ای پدر ** می‌زند خورشید بر کهسار و زر 705

لیک قربی هست با زر شید را ** که از آن آگه نباشد بید را

شاخ خشک و تر قریب آفتاب ** آفتاب از هر دو کی دارد حجاب

لیک کو آن قربت شاخ طری ** که ثمار پخته از وی می‌خوری

شاخ خشک از قربت آن آفتاب ** غیر زوتر خشک گشتن گو بیاب

آنچنان مستی مباش ای بی‌خرد ** که به عقل آید پشیمانی خورد 710

بلک از آن مستان که چون می می‌خورند ** عقلهای پخته حسرت می‌برند

ای گرفته همچو گربه موش پیر ** گر از آن می شیرگیری شیر گیر

ای بخورده از خیالی جام هیچ ** همچو مستان حقایق بر مپیچ

می‌فتی این سو و آن سو مست‌وار ** ای تو این سو نیستت زان سو گذار

گر بدان سو راه یابی بعد از آن ** گه بدین سو گه بدان سو سر فشان 715

جمله این سویی از آن سو کپ مزن ** چون نداری مرگ هرزه جان مکن

آن خضرجان کز اجل نهراسد او ** شاید ار مخلوق را نشناسد او

کام از ذوق توهم خوش کنی ** در دمی در خیک خود پرش کنی

پس به یک سوزن تهی گردی ز باد ** این چنین فربه تن عاقل مباد

کوزه‌ها سازی ز برف اندر شتا ** کی کند چون آب بیند آن وفا 720

افتادن شغال در خم رنگ و رنگین شدن و دعوی طاوسی کردن میان شغالان

آن شغالی رفت اندر خم رنگ ** اندر آن خم کرد یک ساعت درنگ

پس بر آمد پوستش رنگین شده ** که منم طاووس علیین شده

پشم رنگین رونق خوش یافته ** آفتاب آن رنگها بر تافته

دید خود را سبز و سرخ و فور و زرد ** خویشتن را بر شغالان عرضه کرد

جمله گفتند ای شغالک حال چیست ** که ترا در سر نشاطی ملتویست 725

از نشاط از ما کرانه کرده‌ای ** این تکبر از کجا آورده‌ای