باد دم را بر تو بنهاد او اساس ** تا کنی هر باد را بر وی قیاس

باد دم را بر تو بنهاد او اساس ** تا کنی هر باد را بر وی قیاس 135

دم نمی‌گردد سخن بی‌لطف و قهر ** بر گروهی شهد و بر قومیست زهر

مروحه جنبان پی انعام کس ** وز برای قهر هر پشه و مگس

مروحه‌ی تقدیر ربانی چرا ** پر نباشد ز امتحان و ابتلا

چونک جزو باد دم یا مروحه ** نیست الا مفسده یا مصلحه

این شمال و این صبا و این دبور ** کی بود از لطف و از انعام دور 140

یک کف گندم ز انباری ببین ** فهم کن کان جمله باشد همچنین

کل باد از برج باد آسمان ** کی جهد بی مروحه‌ی آن بادران

بر سر خرمن به وقت انتقاد ** نه که فلاحان ز حق جویند باد

تا جدا گردد ز گندم کاهها ** تا به انباری رود یا چاهها

چون بماند دیر آن باد وزان ** جمله را بینی به حق لابه‌کنان 145

همچنین در طلق آن باد ولاد ** گر نیاید بانگ درد آید که داد

گر نمی‌دانند کش راننده اوست ** باد را پس کردن زاری چه خوست

اهل کشتی همچنین جویای باد ** جمله خواهانش از آن رب العباد

همچنین در درد دندانها ز باد ** دفع می‌خواهی بسوز و اعتقاد

از خدا لابه‌کنان آن جندیان ** که بده باد ظفر ای کامران 150

رقعه‌ی تعویذ می‌خواهند نیز ** در شکنجه‌ی طلق زن از هر عزیز

پس همه دانسته‌اند آن را یقین ** که فرستد باد رب‌العالمین

پس یقین در عقل هر داننده هست ** اینک با جنبنده جنباننده هست

گر تو او را می‌نبینی در نظر ** فهم کن آن را به اظهار اثر

تن به جان جنبد نمی‌بینی تو جان ** لیک از جنبیدن تن جان بدان 155

گفت او گر ابلهم من در ادب ** زیرکم اندر وفا و در طلب

گفت ادب این بود خود که دیده شد ** آن دگر را خود همی‌دانی تو لد

قصه‌ی آن صوفی کی زن خود را بیگانه‌ای بگرفت

صوفیی آمد به سوی خانه روز ** خانه یک در بود و زن با کفش‌دوز

جفت گشته با رهی خویش زن ** اندر آن یک حجره از وسواس تن

چون بزد صوفی به جد در چاشتگاه ** هر دو درماندند نه حیلت نه راه 160

هیچ معهودش نبد کو آن زمان ** سوی خانه باز گردد از دکان

قاصدا آن روز بی‌وقت آن مروع ** از خیالی کرد تا خانه رجوع

اعتماد زن بر آن کو هیچ بار ** این زمان فا خانه نامد او ز کار

آن قیاسش راست نامد از قضا ** گرچه ستارست هم بدهد سزا

چونک بد کردی بترس آمن مباش ** زانک تخمست و برویاند خداش 165

چند گاهی او بپوشاند که تا ** آیدت زان بد پشیمان و حیا

عهد عمر آن امیر مومنان ** داد دزدی را به جلاد و عوان

بانگ زد آن دزد کای میر دیار ** اولین بارست جرمم زینهار

گفت عمر حاش لله که خدا ** بار اول قهر بارد در جزا

بارها پوشد پی اظهار فضل ** باز گیرد از پی اظهار عدل 170

تا که این هر دو صفت ظاهر شود ** آن مبشر گردد این منذر شود

بارها زن نیز این بد کرده بود ** سهل بگذشت آن و سهلش می‌نمود

آن نمی‌دانست عقل پای‌سست ** که سبو دایم ز جو ناید درست

آنچنانش تنگ آورد آن قضا ** که منافق را کند مرگ فجا

نه طریق و نه رفیق و نه امان ** دست کرده آن فرشته سوی جان 175

آنچنان کین زن در آن حجره جفا ** خشک شد او و حریفش ز ابتلا

گفت صوفی با دل خود کای دو گبر ** از شما کینه کشم لیکن به صبر

لیک نادانسته آرم این نفس ** تا که هر گوشی ننوشد این جرس

از شما پنهان کشد کینه محق ** اندک اندک هم‌چو بیماری دق

مرد دق باشد چو یخ هر لحظه کم ** لیک پندارد بهر دم بهترم 180

هم‌چو کفتاری که می‌گیرندش و او ** غره‌ی آن گفت کین کفتار کو

هیچ پنهان‌خانه آن زن را نبود ** سمج و دهلیز و ره بالا نبود

نه تنوری که در آن پنهان شود ** نه جوالی که حجاب آن شود

هم‌چو عرصه‌ی پهن روز رستخیز ** نه گو و نه پشته نه جای گریز