خر نخواندت اسپ خواندت ذوالجلال ** اسپ تازی را عرب گوید تعال

میر آخر بود حق را مصطفی ** بهر استوران نفس پر جفا 2005

قل تعالوا گفت از جذب کرم ** تا ریاضتتان دهم من رایضم

نفسها را تا مروض کرده‌ام ** زین ستوران بس لگدها خورده‌ام

هر کجا باشد ریاضت‌باره‌ای ** از لگدهااش نباشد چاره‌ای

لاجرم اغلب بلا بر انبیاست ** که ریاضت دادن خامان بلاست

سکسکانید از دمم یرغا روید ** تا یواش و مرکب سلطان شوید 2010

قل تعالوا قل تعالو گفت رب ** ای ستوران رمیده از ادب

گر نیایند ای نبی غمگین مشو ** زان دو بی‌تمکین تو پر از کین مشو

گوش بعضی زین تعالواها کرست ** هر ستوری را صطبلی دیگرست

منهزم گردند بعضی زین ندا ** هست هر اسپی طویله‌ی او جدا

منقبض گردند بعضی زین قصص ** زانک هر مرغی جدا دارد قفص 2015

خود ملایک نیز ناهمتا بدند ** زین سبب بر آسمان صف صف شدند

کودکان گرچه به یک مکتب درند ** در سبق هر یک ز یک بالاترند

مشرقی و مغربی را حسهاست ** منصب دیدار حس چشم‌راست

صد هزاران گوشها گر صف زنند ** جمله محتاجان چشم روشن‌اند

باز صف گوشها را منصبی ** در سماع جان و اخبار و نبی 2020

صد هزاران چشم را آن راه نیست ** هیچ چشمی از سماع آگاه نیست

هم‌چنین هر حس یک یک می‌شمر ** هر یکی معزول از آن کار دگر

پنج حس ظاهر و پنج اندرون ** ده صف‌اند اندر قیام الصافون

هر کسی کو از صف دین سرکشست ** می‌رود سوی صفی کان واپسست

تو ز گفتار تعالوا کم مکن ** کیمیای بس شگرفست این سخن 2025

گر مسی گردد ز گفتارت نفیر ** کیمیا را هیچ از وی وام گیر

این زمان گر بست نفس ساحرش ** گفت تو سودش کند در آخرش

قل تعالوا قل تعالوا ای غلام ** هین که ان الله یدعوا للسلام

خواجه باز آ از منی و از سری ** سروری جو کم طلب کن سروری

اعتراض کردن معترضی بر رسول علیه‌السلام بر امیر کردن آن هذیلی

چون پیمبر سروری کرد از هذیل ** از برای لشکر منصور خیل 2030

بوالفضولی از حسد طاقت نداشت ** اعتراض و لانسلم بر فراشت

خلق را بنگر که چون ظلمانی‌اند ** در متاع فانیی چون فانی‌اند

از تکبر جمله اندر تفرقه ** مرده از جان زنده‌اند از مخرقه

این عجب که جان به زندان اندرست ** وانگهی مفتاح زندانش به دست

پای تا سر غرق سرگین آن جوان ** می‌زند بر دامنش جوی روان 2035

دایما پهلو به پهلو بی‌قرار ** پهلوی آرامگاه و پشت‌دار

نور پنهانست و جست و جو گواه ** کز گزافه دل نمی‌جوید پناه

گر نبودی حبس دنیا را مناص ** نه بدی وحشت نه دل جستی خلاص

وحشتت هم‌چون موکل می‌کشد ** که بجو ای ضال منهاج رشد

هست منهاج و نهان در مکمنست ** یافتش رهن گزافه جستنست 2040

تفرقه‌جویان جمع اندر کمین ** تو درین طالب رخ مطلوب بین

مردگان باغ برجسته ز بن ** کان دهنده‌ی زندگی را فهم کن

چشم این زندانیان هر دم به در ** کی بدی گر نیستی کس مژده‌ور

صد هزار آلودگان آب‌جو ** کی بدندی گر نبودی آب جو

بر زمین پهلوت را آرام نیست ** دان که در خانه لحاف و بستریست 2045

بی‌مقرگاهی نباشد بی‌قرار ** بی‌خمار اشکن نباشد این خمار

گفت نه نه یا رسول الله مکن ** سرور لشکر مگر شیخ کهن

یا رسول الله جوان ار شیرزاد ** غیر مرد پیر سر لشکر مباد

هم تو گفتستی و گفت تو گوا ** پیر باید پیر باید پیشوا

یا رسول‌الله درین لشکر نگر ** هست چندین پیر و از وی پیشتر 2050

زین درخت آن برگ زردش را مبین ** سیبهای پخته‌ی او را بچین

برگهای زرد او خود کی تهیست ** این نشان پختگی و کاملیست

برگ زرد ریش و آن موی سپید ** بهر عقل پخته می‌آرد نوید