چونک شاهی دست یابد بر شهی ** بکشدش یا باز دارد در چهی

ور بیابد خسته‌ی افتاده را ** مرهمش سازد شه و بدهد عطا

گر نه زهرست آن تکبر پس چرا ** کشت شه را بی‌گناه و بی‌خطا

وین دگر را بی ز خدمت چون نواخت ** زین دو جنبش زهر را شاید شناخت

راه‌زن هرگز گدایی را نزد ** گرگ گرگ مرده را هرگز گزد 2755

خضر کشتی را برای آن شکست ** تا تواند کشتی از فجار رست

چون شکسته می‌رهد اشکسته شو ** امن در فقرست اندر فقر رو

آن کهی کو داشت از کان نقد چند ** گشت پاره پاره از زخم کلند

تیغ بهر اوست کو را گردنیست ** سایه که افکندست بر وی زخم نیست

مهتری نفطست و آتش ای غوی ** ای برادر چون بر آذر می‌روی 2760

هر چه او هموار باشد با زمین ** تیرها را کی هدف گردد ببین

سر بر آرد از زمین آنگاه او ** چون هدفها زخم یابد بی رفو

نردبان خالق این ما و منیست ** عاقبت زین نردبان افتادنیست

هر که بالاتر رود ابله‌ترست ** که استخوان او بتر خواهد شکست

این فروعست و اصولش آن بود ** که ترفع شرکت یزدان بود 2765

چون نمردی و نگشتی زنده زو ** یاغیی باشی به شرکت ملک‌جو

چون بدو زنده شدی آن خود ویست ** وحدت محضست آن شرکت کیست

شرح این در آینه‌ی اعمال جو ** که نیابی فهم آن از گفت و گو

گر بگویم آنچ دارم در درون ** بس جگرها گردد اندر حال خون

بس کنم خود زیرکان را این بس است ** بانگ دو کردم اگر در ده کس است 2770

حاصل آن هامان بدان گفتار بد ** این چنین راهی بر آن فرعون زد

لقمه‌ی دولت رسیده تا دهان ** او گلوی او بریده ناگهان

خرمن فرعون را داد او به باد ** هیچ شه را این چنین صاحب مباد

نومید شدن موسی علیه‌السلام از ایمام فرعون به تاثیر کردن سخن هامان در دل فرعون

گفت موسی لطف بنمودیم وجود ** خود خداوندیت را روزی نبود

آن خداوندی که نبود راستین ** مر ورا نه دست دان نه آستین 2775

آن خداوندی که دزدیده بود ** بی دل و بی جان و بی دیده بود

آن خداوندی که دادندت عوام ** باز بستانند از تو هم‌چو وام

ده خداوندی عاریت به حق ** تا خداوندیت بخشد متفق

منازعت امیران عرب با مصطفی علیه‌السلام کی ملک را مقاسمت کن با ما تا نزاعی نباشد و جواب فرمودن مصطفی علیه‌السلام کی من مامورم درین امارت و بحث ایشان از طرفین

آن امیران عرب گرد آمدند ** نزد پیغامبر منازع می‌شدند

که تو میری هر یک از ما هم امیر ** بخش کن این ملک و بخش خود بگیر 2780

هر یکی در بخش خود انصاف‌جو ** تو ز بخش ما دو دست خود بشو

گفت میری مر مرا حق داده است ** سروری و امر مطلق داده است

کین قران احمدست و دور او ** هین بگیرید امر او را اتقوا

قوم گفتندش که ما هم زان قضا ** حاکمیم و داد امیریمان خدا

گفت لیکن مر مرا حق ملک داد ** مر شما را عاریه از بهر زاد 2785

میری من تا قیامت باقیست ** میری عاریتی خواهد شکست

قوم گفتند ای امیر افزون مگو ** چیست حجت بر فزون‌جویی تو

در زمان ابری برآمد ز امر مر ** سیل آمد گشت آن اطراف پر

رو به شهر آورد سیل بس مهیب ** اهل شهر افغان‌کنان جمله رعیب

گفت پیغامبر که وقت امتحان ** آمد اکنون تا گمارد گردد عیان 2790

هر امیری نیزه‌ی خود در فکند ** تا شود در امتحان آن سیل‌بند

پس قضیب انداخت در وی مصطفی ** آن قضیب معجز فرمان روا

نیزه‌ها را هم‌چو خاشاکی ربود ** آب تیز سیل پرجوش عنود

نیزه‌ها گم گشت جمله و آن قضیب ** بر سر آب ایستاده چون رقیب

ز اهتمام آن قضیب آن سیل زفت ** روبگردانید و آن سیلاب رفت 2795

چون بدیدند از وی آن امر عظیم ** پس مقر گشتند آن میران ز بیم

جز سه کس که حقد ایشان چیره بود ** ساحرش گفتند و کاهی از جحود

ملک بر بسته چنان باشد ضعیف ** ملک بر رسته چنین باشد شریف

نیزه‌ها را گر ندیدی با قضیب ** نامشان بین نام او بین این نجیب

نامشان را سیل تیز مرگ برد ** نام او و دولت تیزش نمرد 2800