بلک بهر میهمانان و کهان ** که به فرجه وارهند از اندهان

شادی بچگان و یاد دوستان ** دوستان رفته را از نقش آن

هیچ کوزه‌گر کند کوزه شتاب ** بهر عین کوزه نه بر بوی آب

هیچ کاسه گر کند کاسه تمام ** بهر عین کاسه نه بهر طعام 2885

هیچ خطاطی نویسد خط به فن ** بهر عین خط نه بهر خواندن

نقش ظاهر بهر نقش غایبست ** وان برای غایب دیگر ببست

تا سوم چارم دهم بر می‌شمر ** این فواید را به مقدار نظر

هم‌چو بازیهای شطرنج ای پسر ** فایده‌ی هر لعب در تالی نگر

این نهادند بهر آن لعب نهان ** وان برای آن و آن بهر فلان 2890

هم‌چنین دیده جهات اندر جهات ** در پی هم تا رسی در برد و مات

اول از بهر دوم باشد چنان ** که شدن بر پایه‌های نردبان

و آن دوم بهر سوم می‌دان تمام ** تا رسی تو پایه پایه تا به بام

شهوت خوردن ز بهر آن منی ** آن منی از بهر نسل و روشنی

کندبینش می‌نبیند غیر این ** عقل او بی‌سیر چون نبت زمین 2895

نبت را چه خوانده چه ناخوانده ** هست پای او به گل در مانده

گر سرش جنبد پیر باد رو ** تو به سر جنبانیش غره مشو

آن سرش گوید سمعنا ای صبا ** پای او گوید عصینا خلنا

چون ندارد سیر می‌راند چون عام ** بر توکل می‌نهد چون کور گام

بر توکل تا چه آید در نبرد ** چون توکل کردن اصحاب نرد 2900

وآن نظرهایی که آن افسرده نیست ** جز رونده و جز درنده‌ی پرده نیست

آنچ در ده سال خواهد آمدن ** این زمان بیند به چشم خویشتن

هم‌چنین هر کس به اندازه‌ی نظر ** غیب و مستقبل ببیند خیر وشر

چونک سد پیش و سد پس نماند ** شد گذاره چشم و لوح غیب خواند

چون نظر پس کرد تا بدو وجود ** ماجرا و آغاز هستی رو نمود 2905

بحث املاک زمین با کبریا ** در خلیفه کردن بابای ما

چون نظر در پیش افکند او بدید ** آنچ خواهد بود تا محشر پدید

پس ز پس می‌بیند او تا اصل اصل ** پیش می‌بیند عیان تا روز فصل

هر کسی اندازه‌ی روشن‌دلی ** غیب را بیند به قدر صیقلی

هر که صیقل بیش کرد او بیش دید ** بیشتر آمد برو صورت پدید 2910

گر تو گویی کان صفا فضل خداست ** نیز این توفیق صیقل زان عطاست

قدر همت باشد آن جهد و دعا ** لیس للانسان الا ما سعی

واهب همت خداوندست و بس ** همت شاهی ندارد هیچ خس

نیست تخصیص خدا کس را به کار ** مانع طوع و مراد و اختیار

لیک چون رنجی دهد بدبخت را ** او گریزاند به کفران رخت را 2915

نیکبختی را چو حق رنجی دهد ** رخت را نزدیکتر وا می‌نهد

بددلان از بیم جان در کارزار ** کرده اسباب هزیمت اختیار

پردلان در جنگ هم از بیم جان ** حمله کرده سوی صف دشمنان

رستمان را ترس و غم وا پیش برد ** هم ز ترس آن بددل اندر خویش مرد

چون محک آمد بلا و بیم جان ** زان پدید آید شجاع از هر جبان 2920

وحی کردن حق به موسی علیه‌السلام کی ای موسی من کی خالقم تعالی ترا دوست می‌دارم

گفت موسی را به وحی دل خدا ** کای گزیده دوست می‌دارم ترا

گفت چه خصلت بود ای ذوالکرم ** موجب آن تا من آن افزون کنم

گفت چون طفلی به پیش والده ** وقت قهرش دست هم در وی زده

خود نداند که جز او دیار هست ** هم ازو مخمور هم از اوست مست

مادرش گر سیلیی بر وی زند ** هم به مادر آید و بر وی تند 2925

از کسی یاری نخواهد غیر او ** اوست جمله شر او و خیر او

خاطر تو هم ز ما در خیر و شر ** التفاتش نیست جاهای دگر

غیر من پیشت چون سنگست و کلوخ ** گر صبی و گر جوان و گر شیوخ

هم‌چنانک ایاک نعبد در حنین ** در بلا از غیر تو لانستعین

هست این ایاک نعبد حصر را ** در لغت و آن از پی نفی ریا 2930

هست ایاک نستعین هم بهر حصر ** حصر کرده استعانت را و قصر