آنچنان که از عطسه و از خامیاز ** این دهان گردد بناخواه تو باز

تفسیر این حدیث کی ائنی لاستغفر الله فی کل یوم سبعین مرة

هم‌چو پیغامبر ز گفتن وز نثار ** توبه آرم روز من هفتاد بار 3300

لیک آن مستی شود توبه‌شکن ** منسی است این مستی تن جامه کن

حکمت اظهار تاریخ دراز ** مستیی انداخت در دانای راز

راز پنهان با چنین طبل و علم ** آب جوشان گشته از جف القلم

رحمت بی‌حد روانه هر زمان ** خفته‌اید از درک آن ای مردمان

جامه‌ی خفته خورد از جوی آب ** خفته اندر خواب جویای سراب 3305

می‌رود که آنجای بوی آب هست ** زین تفکر راه را بر خویش بست

زانک آنجا گفت زینجا دور شد ** بر خیالی از حقی مهجور شد

دوربینانند و بس خفته‌روان ** رحمتی آریدشان ای ره‌روان

من ندیدم تشنگی خواب آورد ** خواب آرد تشنگی بی‌خرد

خود خرد آنست کو از حق چرید ** نه خرد کان را عطارد آورید 3310

بیان آنک عقل جزوی تا بگور بیش نبیند در باقی مقلد اولیا و انبیاست

پیش‌بینی این خرد تا گور بود ** وآن صاحب دل به نفخ صور بود

این خرد از گور و خاکی نگذرد ** وین قدم عرصه‌ی عجایب نسپرد

زین قدم وین عقل رو بیزار شو ** چشم غیبی جوی و برخوردار شو

هم‌چو موسی نور کی یابد ز جیب ** سخره‌ی استاد و شاگردان کتاب

زین نظر وین عقل ناید جز دوار ** پس نظر بگذار و بگزین انتظار 3315

از سخن‌گویی مجویید ارتفاع ** منتظر را به ز گفتن استماع

منصب تعلیم نوع شهوتست ** هر خیال شهوتی در ره بتست

گر بفضلش پی ببردی هر فضول ** کی فرستادی خدا چندین رسول

عقل جزوی هم‌چو برقست و درخش ** در درخشی کی توان شد سوی وخش

نیست نور برق بهر رهبری ** بلک امریست ابر را که می‌گری 3320

برق عقل ما برای گریه است ** تا بگرید نیستی در شوق هست

عقل کودک گفت بر کتاب تن ** لیک نتواند به خود آموختن

عقل رنجور آردش سوی طبیب ** لیک نبود در دوا عقلش مصیب

نک شیاطین سوی گردون می‌شدند ** گوش بر اسرار بالا می‌زدند

می‌ربودند اندکی زان رازها ** تا شهب می‌راندشان زود از سما 3325

که روید آنجا رسولی آمدست ** هر چه می‌خواهید زو آید به دست

گر همی‌جویید در بی‌بها ** ادخلوا الابیات من ابوابها

می‌زن آن حلقه‌ی در و بر باب بیست ** از سوی بام فلکتان راه نیست

نیست حاجتتان بدین راه دراز ** خاکیی را داده‌ایم اسرار راز

پیش او آیید اگر خاین نیید ** نیشکر گردید ازو گرچه نیید 3330

سبزه رویاند ز خاکت آن دلیل ** نیست کم از سم اسپ جبرئیل

سبزه گردی تازه گردی در نوی ** گر توخاک اسپ جبریلی شوی

سبزه‌ی جان‌بخش که آن را سامری ** کرد در گوساله تا شد گوهری

جان گرفت و بانگ زد زان سبزه او ** آنچنان بانگی که شد فتنه‌ی عدو

گر امین آیید سوی اهل راز ** وا رهید از سر کله مانند باز 3335

سر کلاه چشم‌بند گوش‌بند ** که ازو بازست مسکین و نژند

زان کله مر چشم بازان را سدست ** که همه میلش سوی جنس خودست

چون برید از جنس با شه گشت یار ** بر گشاید چشم او را بازدار

راند دیوان را حق از مرصاد خویش ** عقل جزوی را ز استبداد خویش

که سری کم کن نه‌ای تو مستبد ** بلک شاگرد دلی و مستعد 3340

رو بر دل رو که تو جزو دلی ** هین که بنده‌ی پادشاه عادلی

بندگی او به از سلطانیست ** که انا خیر دم شیطانیست

فرق بین و برگزین تو ای حبیس ** بندگی آدم از کبر بلیس

گفت آنک هست خورشید ره او ** حرف طوبی هر که ذلت نفسه

سایه‌ی طوبی ببین وخوش بخسپ ** سر بنه در سایه بی‌سرکش بخسپ 3345

ظل ذلت نفسه خوش مضجعیست ** مستعد آن صفا و مهجعیست

گر ازین سایه روی سوی منی ** زود طاغی گردی و ره گم کنی

بیان آنک یا ایها الذین آمنوا لا تقدموا بین یدی الله و رسوله چون نبی نیستی ز امت باش چونک سلطان نه‌ای رعیت باش پس رو خاموش باش از خود زحمتی و رایی متراش

پس برو خاموش باش از انقیاد ** زیر ظل امر شیخ و اوستاد