چیزکی از آب هستش در جسد ** بول گیرش آتشی را می‌کشد

چیزکی از آب هستش در جسد ** بول گیرش آتشی را می‌کشد 740

گر نجس شد آب این طبعش بماند ** که آتش غم را به طبع خود نشاند

پس غدای عاشقان آمد سماع ** که درو باشد خیال اجتماع

قوتی گیرد خیالات ضمیر ** بلک صورت گردد از بانگ و صفیر

آتش عشق از نواها گشت تیز ** آن چنان که آتش آن جوزریز

حکایت آن مرد تشنه کی از سر جوز بن جوز می‌ریخت در جوی آب کی در گو بود و به آب نمی‌رسید تا به افتادن جوز بانگ آب# بشنود و او را چو سماع خوش بانگ آب اندر طرب می‌آورد

در نغولی بود آب آن تشنه راند ** بر درخت جوز جوزی می‌فشاند 745

می‌فتاد از جوزبن جوز اندر آب ** بانگ می‌آمد همی دید او حباب

عاقلی گفتش که بگذار ای فتی ** جوزها خود تشنگی آرد ترا

بیشتر در آب می‌افتد ثمر ** آب در پستیست از تو دور در

تا تو از بالا فرو آیی به زور ** آب جویش برده باشد تا به دور

گفت قصدم زین فشاندن جوز نیست ** تیزتر بنگر برین ظاهر مه‌ایست 750

قصد من آنست که آید بانگ آب ** هم ببینم بر سر آب این حباب

تشنه را خود شغل چه بود در جهان ** گرد پای حوض گشتن جاودان

گرد جو و گرد آب و بانگ آب ** هم‌چو حاجی طایف کعبه‌ی صواب

هم‌چنان مقصود من زین مثنوی ** ای ضیاء الحق حسام‌الدین توی

مثنوی اندر فروع و در اصول ** جمله آن تست کردستی قبول 755

در قبول آرند شاهان نیک و بد ** چون قبول آرند نبود بیش رد

چون نهالی کاشتی آبش بده ** چون گشادش داده‌ای بگشا گره

قصدم از الفاظ او راز توست ** قصدم از انشایش آواز توست

پیش من آوازت آواز خداست ** عاشق از معشوق حاشا که جداست

اتصالی بی‌تکیف بی‌قیاس ** هست رب‌الناس را با جان ناس 760

لیک گفتم ناس من نسناس نی ** ناس غیر جان جان‌اشناس نی

ناس مردم باشد و کو مردمی ** تو سر مردم ندیدستی دمی

ما رمیت اذ رمیت خوانده‌ای ** لیک جسمی در تجزی مانده‌ای

ملک جسمت را چو بلقیس ای غبی ** ترک کن بهر سلیمان نبی

می‌کنم لا حول نه از گفت خویش ** بلک از وسواس آن اندیشه کیش 765

کو خیالی می‌کند در گفت من ** در دل از وسواس و انکارات ظن

می‌کنم لا حول یعنی چاره نیست ** چون ترا در دل بضدم گفتنیست

چونک گفت من گرفتت در گلو ** من خمش کردم تو آن خود بگو

آن یکی نایی خوش نی می‌زدست ** ناگهان از مقعدش بادی بجست

نای را بر کون نهاد او که ز من ** گر تو بهتر می‌زنی بستان بزن 770

ای مسلمان خود ادب اندر طلب ** نیست الا حمل از هر بی‌ادب

هر که را بینی شکایت می‌کند ** که فلان کس راست طبع و خوی بد

این شکایت‌گر بدان که بدخو است ** که مر آن بدخوی را او بدگو است

زانک خوش‌خو آن بود کو در خمول ** باشد از بدخو و بدطبعان حمول

لیک در شیخ آن گله ز آمر خداست ** نه پی خشم و ممارات و هواست 775

آن شکایت نیست هست اصلاح جان ** چون شکایت کردن پیغامبران

ناحمولی انبیا از امر دان ** ورنه حمالست بد را حلمشان

طبع را کشتند در حمل بدی ** ناحمولی گر بود هست ایزدی

ای سلیمان در میان زاغ و باز ** حلم حق شو با همه مرغان بساز

ای دو صد بلقیس حلمت را زبون ** که اهد قومی انهم لا یعلمون 780

تهدید فرستادن سلیمان علیه‌السلام پیش بلقیس کی اصرار میندیش بر شرک و تاخیر مکن

هین بیا بلقیس ورنه بد شود ** لشکرت خصمت شود مرتد شود

پرده‌دار تو درت را بر کند ** جان تو با تو به جان خصمی کند

جمله ذرات زمین و آسمان ** لشکر حق‌اند گاه امتحان

باد را دیدی که با عادان چه کرد ** آب را دیدی که در طوفان چه کرد

آنچ بر فرعون زد آن بحر کین ** وآنچ با قارون نمودست این زمین 785

وآنچ آن بابیل با آن پیل کرد ** وآنچ پشه کله‌ی نمرود خورد

وآنک سنگ انداخت داودی بدست ** گشت شصد پاره و لشکر شکست

سنگ می‌بارید بر اعدای لوط ** تا که در آب سیه خوردند غوط

گر بگویم از جمادات جهان ** عاقلانه یاری پیغامبران