نای را بر کون نهاد او که ز من ** گر تو بهتر می‌زنی بستان بزن

نای را بر کون نهاد او که ز من ** گر تو بهتر می‌زنی بستان بزن 770

ای مسلمان خود ادب اندر طلب ** نیست الا حمل از هر بی‌ادب

هر که را بینی شکایت می‌کند ** که فلان کس راست طبع و خوی بد

این شکایت‌گر بدان که بدخو است ** که مر آن بدخوی را او بدگو است

زانک خوش‌خو آن بود کو در خمول ** باشد از بدخو و بدطبعان حمول

لیک در شیخ آن گله ز آمر خداست ** نه پی خشم و ممارات و هواست 775

آن شکایت نیست هست اصلاح جان ** چون شکایت کردن پیغامبران

ناحمولی انبیا از امر دان ** ورنه حمالست بد را حلمشان

طبع را کشتند در حمل بدی ** ناحمولی گر بود هست ایزدی

ای سلیمان در میان زاغ و باز ** حلم حق شو با همه مرغان بساز

ای دو صد بلقیس حلمت را زبون ** که اهد قومی انهم لا یعلمون 780

تهدید فرستادن سلیمان علیه‌السلام پیش بلقیس کی اصرار میندیش بر شرک و تاخیر مکن

هین بیا بلقیس ورنه بد شود ** لشکرت خصمت شود مرتد شود

پرده‌دار تو درت را بر کند ** جان تو با تو به جان خصمی کند

جمله ذرات زمین و آسمان ** لشکر حق‌اند گاه امتحان

باد را دیدی که با عادان چه کرد ** آب را دیدی که در طوفان چه کرد

آنچ بر فرعون زد آن بحر کین ** وآنچ با قارون نمودست این زمین 785

وآنچ آن بابیل با آن پیل کرد ** وآنچ پشه کله‌ی نمرود خورد

وآنک سنگ انداخت داودی بدست ** گشت شصد پاره و لشکر شکست

سنگ می‌بارید بر اعدای لوط ** تا که در آب سیه خوردند غوط

گر بگویم از جمادات جهان ** عاقلانه یاری پیغامبران

مثنوی چندان شود که چل شتر ** گر کشد عاجز شود از بار پر 790

دست بر کافر گواهی می‌دهد ** لشکر حق می‌شود سر می‌نهد

ای نموده ضد حق در فعل درس ** در میان لشکر اویی بترس

جزو جزوت لشکر از در وفاق ** مر ترا اکنون مطیع‌اند از نفاق

گر بگوید چشم را کو را فشار ** درد چشم از تو بر آرد صد دمار

ور به دندان گوید او بنما وبال ** پس ببینی تو ز دندان گوشمال 795

باز کن طب را بخوان باب العلل ** تا ببینی لشکر تن را عمل

چونک جان جان هر چیزی ویست ** دشمنی با جان جان آسان کیست

خود رها کن لشکر دیو و پری ** کز میان جان کنندم صفدری

ملک را بگذار بلقیس از نخست ** چون مرا یابی همه ملک آن تست

خود بدانی چون بر من آمدی ** که تو بی من نقش گرمابه بدی 800

نقش اگر خود نقش سلطان یا غنیست ** صورتست از جان خود بی چاشنیست

زینت او از برای دیگران ** باز کرده بیهده چشم و دهان

ای تو در بیگار خود را باخته ** دیگران را تو ز خود نشناخته

تو به هر صورت که آیی بیستی ** که منم این والله آن تو نیستی

یک زمان تنها بمانی تو ز خلق ** در غم و اندیشه مانی تا به حلق 805

این تو کی باشی که تو آن اوحدی ** که خوش و زیبا و سرمست خودی

مرغ خویشی صید خویشی دام خویش ** صدر خویشی فرش خویشی بام خویش

جوهر آن باشد که قایم با خودست ** آن عرض باشد که فرع او شدست

گر تو آدم‌زاده‌ای چون او نشین ** جمله ذریات را در خود ببین

چیست اندر خم که اندر نهر نیست ** چیست اندر خانه که اندر شهر نیست 810

این جهان خمست و دل چون جوی آب ** این جهان حجره‌ست و دل شهر عجاب

پیدا کردن سلیمان علیه‌السلام کی مرا خالصا لامر الله جهدست در ایمان تو یک ذره غرضی نیست مرا نه در نفس تو و حسن تو و نه در ملک تو خود بینی چون چشم جان باز شود به نورالله

هین بیا که من رسولم دعوتی ** چون اجل شهوت‌کشم نه شهوتی

ور بود شهوت امیر شهوتم ** نه اسیر شهوت روی بتم

بت‌شکن بودست اصل اصل ما ** چون خلیل حق و جمله انبیا

گر در آییم ای رهی در بتکده ** بت سجود آرد نه ما در معبده 815

احمد و بوجهل در بتخانه رفت ** زین شدن تا آن شدن فرقیست زفت

این در آید سر نهند او را بتان ** آن در آید سر نهد چون امتان

این جهان شهوتی بتخانه‌ایست ** انبیا و کافران را لانه‌ایست

لیک شهوت بنده‌ی پاکان بود ** زر نسوزد زانک نقد کان بود