باز شد قفل و در و شد ره پدید ** چون توکل کرد یوسف برجهید

گر چه رخنه نیست عالم را پدید ** خیره یوسف‌وار می‌باید دوید

تا گشاید قفل و در پیدا شود ** سوی بی‌جایی شما را جا شود

آمدی اندر جهان ای ممتحن ** هیچ می‌بینی طریق آمدن

تو ز جایی آمدی وز موطنی ** آمدن را راه دانی هیچ نی 1110

گر ندانی تا نگویی راه نیست ** زین ره بی‌راهه ما را رفتنیست

می‌روی در خواب شادان چپ و راست ** هیچ دانی راه آن میدان کجاست

تو ببند آن چشم و خود تسلیم کن ** خویش را بینی در آن شهر کهن

چشم چون بندی که صد چشم خمار ** بند چشم تست این سو از غرار

چارچشمی تو ز عشق مشتری ** بر امید مهتری و سروری 1115

ور بخسپی مشتری بینی به خواب ** چغد بد کی خواب بیند جز خراب

مشتری خواهی بهر دم پیچ پیچ ** تو چه داری که فروشی هیچ هیچ

گر دلت را نان بدی یا چاشتی ** از خریداران فراغت داشتی

قصه‌ی آن شخص کی دعوی پیغامبری می‌کرد گفتندش چه خورده‌ای کی گیج شده‌ای و یاوه می‌گویی گفت اگر چیزی یافتمی کی خوردمی نه گیج شدمی و نه یاوه گفتمی کی هر سخن نیک کی با غیر اهلش گویند یاوه گفته باشند اگر چه در آن یاوه گفتن مامورند

آن یکی می‌گفت من پیغامبرم ** از همه پیغامبران فاضلترم

گردنش بستند و بردندش به شاه ** کین همی گوید رسولم از اله 1120

خلق بر وی جمع چون مور و ملخ ** که چه مکرست و چه تزویر و چه فخ

گر رسول آنست که آید از عدم ** ما همه پیغامبریم و محتشم

ما از آنجا آمدیم اینجا غریب ** تو چرا مخصوص باشی ای ادیب

نه شما چون طفل خفته آمدیت ** بی‌خبر از راه وز منزل بدیت

از منازل خفته بگذشتید و مست ** بی‌خبر از راه و از بالا و پست 1125

ما به بیداری روان گشتیم و خوش ** از ورای پنج و شش تا پنج و شش

دیده منزلها ز اصل و از اساس ** چون قلاووز آن خبیر و ره‌شناس

شاه را گفتند اشکنجه‌ش بکن ** تا نگوید جنس او هیچ این سخن

شاه دیدش بس نزار و بس ضعیف ** که به یک سیلی بمیرد آن نحیف

کی توان او را فشردن یا زدن ** که چو شیشه گشته است او را بدن 1130

لیک با او گویم از راه خوشی ** که چرا داری تو لاف سر کشی

که درشتی ناید اینجا هیچ کار ** هم به نرمی سر کند از غار مار

مردمان را دور کرد از گرد وی ** شه لطیفی بود و نرمی ورد وی

پس نشاندش باز پرسیدش ز جا ** که کجا داری معاش و ملتجی

گفت ای شه هستم از دار السلام ** آمده از ره درین دار الملام 1135

نه مرا خانه‌ست و نه یک همنشین ** خانه کی کردست ماهی در زمین

باز شه از روی لاغش گفت باز ** که چه خوردی و چه داری چاشت‌ساز

اشتهی داری چه خوردی بامداد ** که چنین سرمستی و پر لاف و باد

گفت اگر نانم بدی خشک و طری ** کی کنیمی دعوی پیغامبری

دعوی پیغامبری با این گروه ** هم‌چنان باشد که دل جستن ز کوه 1140

کس ز کوه و سنگ عقل و دل نجست ** فهم و ضبط نکته‌ی مشکل نجست

هر چه گویی باز گوید که همان ** می‌کند افسوس چون مستهزیان

از کجا این قوم و پیغام از کجا ** از جمادی جان کرا باشد رجا

گر تو پیغام زنی آری و زر ** پیش تو بنهند جمله سیم و سر

که فلان جا شاهدی می‌خواندت ** عاشق آمد بر تو او می‌داندت 1145

ور تو پیغام خدا آری چو شهد ** که بیا سوی خدا ای نیک‌عهد

از جهان مرگ سوی برگ رو ** چون بقا ممکن بود فانی مشو

قصد خون تو کنند و قصد سر ** نه از برای حمیت دین و هنر

سبب عداوت عام و بیگانه زیستن ایشان به اولیاء خدا کی بحقشان می‌خوانند و با آب حیات ابدی

بلک از چفسیدگی در خان و مان ** تلخشان آید شنیدن این بیان

خرقه‌ای بر ریش خر چفسید سخت ** چونک خواهی بر کنی زو لخت لخت 1150

جفته اندازد یقین آن خر ز درد ** حبذا آن کس کزو پرهیز کرد

خاصه پنجه ریش و هر جا خرقه‌ای ** بر سرش چفسیده در نم غرقه‌ای

خان و مان چون خرقه و این حرص‌ریش ** حرص هر که بیش باشد ریش بیش

خان و مان چغد ویرانست و بس ** نشنود اوصاف بغداد و طبس

گر بیاید باز سلطانی ز راه ** صد خبر آرد بدین چغدان ز شاه 1155