در دل نه‌دل حسدها سر کند ** نیست را هست این چنین مضطر کند

این زنانی کز همه مشفق‌تراند ** از حسد دو ضره خود را می‌خورند

تا که مردانی که خود سنگین‌دلند ** از حسد تا در کدامین منزلند

گر نکردی شرع افسونی لطیف ** بر دریدی هر کسی جسم حریف 1210

شرع بهر دفع شر رایی زند ** دیو را در شیشه‌ی حجت کند

از گواه و از یمین و از نکول ** تا به شیشه در رود دیو فضول

مثل میزانی که خشنودی دو ضد ** جمع می‌آید یقین در هزل و جد

شرع چون کیله و ترازو دان یقین ** که بدو خصمان رهند از جنگ و کین

گر ترازو نبود آن خصم از جدال ** کی رهد از وهم حیف و احتیال 1215

پس درین مردار زشت بی‌وفا ** این همه رشکست و خصمست و جفا

پس در اقبال و دولت چون بود ** چون شود جنی و انسی در حسد

آن شیاطین خود حسود کهنه‌اند ** یک زمان از ره‌زنی خالی نه‌اند

وآن بنی آدم که عصیان کشته‌اند ** از حسودی نیز شیطان گشته‌اند

از نبی برخوان که شیطانان انس ** گشته‌اند از مسخ حق با دیو جنس 1220

دیو چون عاجز شود در افتتان ** استعانت جوید او زین انسیان

که شما یارید با ما یاریی ** جانب مایید جانب داریی

گر کسی را ره زنند اندر جهان ** هر دو گون شیطان بر آید شادمان

ور کسی جان برد و شد در دین بلند ** نوحه می‌دارند آن دو رشک‌مند

هر دو می‌خایند دندان حسد ** بر کسی که داد ادیب او را خرد 1225

پرسیدن آن پادشاه از آن مدعی نبوت کی آنک رسول راستین باشد و ثابت شود با او چه باشد کی کسی را بخشد یا به صحبت و خدمت او چه بخشش یابند غیر نصیحت به زبان کی می‌گوید

شاه پرسیدش که باری وحی چیست ** یا چه حاصل دارد آن کس کو نبیست

گفت خود آن چیست کش حاصل نشد ** یا چه دولت ماند کو واصل نشد

گیرم این وحی نبی گنجور نیست ** هم کم از وحی دل زنبور نیست

چونک او حی الرب الی النحل آمدست ** خانه‌ی وحیش پر از حلوا شدست

او به نور وحی حق عزوجل ** کرد عالم را پر از شمع و عسل 1230

این که کرمناست و بالا می‌رود ** وحیش از زنبور کمتر کی بود

نه تو اعطیناک کوثر خوانده‌ای ** پس چرا خشکی و تشنه مانده‌ای

یا مگر فرعونی و کوثر چو نیل ** بر تو خون گشتست و ناخوش ای علیل

توبه کن بیزار شو از هر عدو ** کو ندارد آب کوثر در کدو

هر کرا دیدی ز کوثر سرخ‌رو ** او محمدخوست با او گیر خو 1235

تا احب لله آیی در حساب ** کز درخت احمدی با اوست سیب

هر کرا دیدی ز کوثر خشک لب ** دشمنش می‌دار هم‌چون مرگ و تب

گر چه بابای توست و مام تو ** کو حقیقت هست خون‌آشام تو

از خلیل حق بیاموز این سیر ** که شد او بیزار اول از پدر

تا که ابغض لله آیی پیش حق ** تا نگیرد بر تو رشک عشق دق 1240

تا نخوانی لا و الا الله را ** در نیابی منهج این راه را

داستان آن عاشق کی با معشوق خود برمی‌شمرد خدمتها و وفاهای خود را و شبهای دراز تتجافی جنوبهم عن المضاجع را و بی‌نوایی و جگر تشنگی روزهای دراز را و می‌گفت کی من جزین خدمت نمی‌دانم اگر خدمت دیگر هست مرا ارشاد کن کی هر چه فرمایی منقادم اگر در آتش رفتن است چون خلیل علیه‌السلام و اگر در دهان نهنگ دریا فتادنست چون یونس علیه‌السلام و اگر هفتاد بار کشته شدن است چون جرجیس علیه‌السلام و اگر از گریه نابینا شدن است چون شعیب علیه‌السلام و وفا و جانبازی انبیا را علیهم‌السلام شمار نیست و جواب گفتن معشوق او را

آن یکی عاشق به پیش یار خود ** می‌شمرد از خدمت و از کار خود

کز برای تو چنین کردم چنان ** تیرها خوردم درین رزم و سنان

مال رفت و زور رفت و نام رفت ** بر من از عشقت بسی ناکام رفت

هیچ صبحم خفته یا خندان نیافت ** هیچ شامم با سر و سامان نیافت 1245

آنچ او نوشیده بود از تلخ و درد ** او به تفصیلش یکایک می‌شمرد

نه از برای منتی بل می‌نمود ** بر درستی محبت صد شهود

عاقلان را یک اشارت بس بود ** عاشقان را تشنگی زان کی رود

می‌کند تکرار گفتن بی‌ملال ** کی ز اشارت بس کند حوت از زلال

صد سخن می‌گفت زان درد کهن ** در شکایت که نگفتم یک سخن 1250

آتشی بودش نمی‌دانست چیست ** لیک چون شمع از تف آن می‌گریست

گفت معشوق این همه کردی ولیک ** گوش بگشا پهن و اندر یاب نیک

کانچ اصل اصل عشقست و ولاست ** آن نکردی اینچ کردی فرعهاست

گفتش آن عاشق بگو که آن اصل چیست ** گفت اصلش مردنست ونیستیست

تو همه کردی نمردی زنده‌ای ** هین بمیر ار یار جان‌بازنده‌ای 1255

هم در آن دم شد دراز و جان بداد ** هم‌چو گل درباخت سر خندان و شاد