تن چو اصطرلاب باشد ز احتساب ** آیتی از روح هم‌چون آفتاب

آن منجم چون نباشد چشم‌تیز ** شرط باشد مرد اصطرلاب‌ریز

تا صطرلابی کند از بهر او ** تا برد از حالت خورشید بو

جان کز اصطرلاب جوید او صواب ** چه قدر داند ز چرخ و آفتاب

تو که ز اصطرب دیده بنگری ** درجهان دیدن یقین بس قاصری 1905

تو جهان را قدر دیده دیده‌ای ** کو جهان سبلت چرا مالیده‌ای

عارفان را سرمه‌ای هست آن بجوی ** تا که دریا گردد این چشم چو جوی

ذره‌ای از عقل و هوش ار با منست ** این چه سودا و پریشان گفتنست

چونک مغز من ز عقل و هش تهیست ** پس گناه من درین تخلیط چیست

نه گناه اوراست که عقلم ببرد ** عقل جمله‌ی عاقلان پیشش بمرد 1910

یا مجیر العقل فتان الحجی ** ما سواک للعقول مرتجی

ما اشتهیت العقل مذ جننتنی ** ما حسدت الحسن مذ زینتنی

هل جنونی فی هواک مستطاب ** قل بلی والله یجزیک الثواب

گر بتازی گوید او ور پارسی ** گوش و هوشی کو که در فهمش رسی

باده‌ی او درخور هر هوش نیست ** حلقه‌ی او سخره‌ی هر گوش نیست 1915

باز دیگر آمدم دیوانه‌وار ** رو رو ای جان زود زنجیری بیار

غیر آن زنجیر زلف دلبرم ** گر دو صد زنجیر آری بردرم

حکمت نظر کردن در چارق و پوستین کی فلینظر الانسان مم خلق

بازگردان قصه‌ی عشق ایاز ** که آن یکی گنجیست مالامال راز

می‌رود هر روز در حجره‌ی برین ** تا ببیند چارقی با پوستین

زانک هستی سخت مستی آورد ** عقل از سر شرم از دل می‌برد 1920

صد هزاران قرن پیشین را همین ** مستی هستی بزد ره زین کمین

شد عزرائیلی ازین مستی بلیس ** که چرا آدم شود بر من رئیس

خواجه‌ام من نیز و خواجه‌زاده‌ام ** صد هنر را قابل و آماده‌ام

در هنر من از کسی کم نیستم ** تا به خدمت پیش دشمن بیستم

من ز آتش زاده‌ام او از وحل ** پیش آتش مر وحل را چه محل 1925

او کجا بود اندر آن دوری که من ** صدر عالم بودم و فخر زمن

خلق الجان من مارج من نار و قوله تعالی فی حق ابلیس انه کان من الجن ففسق

شعله می‌زد آتش جان سفیه ** که آتشی بود الولد سر ابیه

نه غلط گفتم که بد قهر خدا ** علتی را پیش آوردن چرا

کار بی‌علت مبرا از علل ** مستمر و مستقرست از ازل

در کمال صنع پاک مستحث ** علت حادث چه گنجد یا حدث 1930

سر آب چه بود آب ما صنع اوست ** صنع مغزست و آب صورت چو پوست

عشق دان ای فندق تن دوستت ** جانت جوید مغز و کوبد پوستت

دوزخی که پوست باشد دوستش ** داد بدلنا جلودا پوستش

معنی و مغزت بر آتش حاکمست ** لیک آتش را قشورت هیزمست

کوزه‌ی چوبین که در وی آب جوست ** قدرت آتش همه بر ظرف اوست 1935

معنی انسان بر آتش مالکست ** مالک دوزخ درو کی هالکست

پس میفزا تو بدن معنی فزا ** تا چو مالک باشی آتش را کیا

پوستها بر پوست می‌افزوده‌ای ** لاجرم چون پوست اندر دوده‌ای

زانک آتش را علف جز پوست نیست ** قهر حق آن کبر را پوستین کنیست

این تکبر از نتیجه‌ی پوستست ** جاه و مال آن کبر را زان دوستست 1940

این تکبر چیست غفلت از لباب ** منجمد چون غفلت یخ ز آفتاب

چون خبر شد ز آفتابش یخ نماند ** نرم گشت و گرم گشت و تیز راند

شد ز دید لب جمله‌ی تن طمع ** خوار و عاشق شد که ذل من طمع

چون نبیند مغز قانع شد به پوست ** بند عز من قنع زندان اوست

عزت اینجا گبریست و ذل دین ** سنگ تا فانی نشد کی شد نگین 1945

در مقام سنگی آنگاهی انا ** وقت مسکین گشتن تست وفنا

کبر زان جوید همیشه جاه و مال ** که ز سرگینست گلحن را کمال

کین دو دایه پوست را افزون کنند ** شحم و لحم و کبر و نخوت آکنند

دیده را بر لب لب نفراشتند ** پوست را زان روی لب پنداشتند

پیش‌وا ابلیس بود این راه را ** کو شکار آمد شبیکه‌ی جاه را 1950