هست صیاد ار کند دانه نثار ** نه ز رحم و جود بل بهر شکار

هست گربه‌ی روزه‌دار اندر صیام ** خفته کرده خویش بهر صید خام

کرده بدظن زین کژی صد قوم را ** کرده بدنام اهل جود و صوم را

فضل حق با این که او کژ می‌تند ** عاقبت زین جمله پاکش می‌کند 195

سبق برده رحمتش وان غدر را ** داده نوری که نباشد بدر را

کوششش را شسته حق زین اختلاط ** غسل داده رحمت او را زین خباط

تا که غفاری او ظاهر شود ** مغفری کلیش را غافر شود

آب بهر این ببارید از سماک ** تا پلیدان را کند از خبث پاک

پاک کردن آب همه پلیدیها را و باز پاک کردن خدای تعالی آب را از پلیدی لاجرم قدوس آمد حق تعالی

آب چون پیگار کرد و شد نجس ** تا چنان شد که آب را رد کرد حس 200

حق ببردش باز در بحر صواب ** تا به شستش از کرم آن آب آب

سال دیگر آمد او دامن‌کشان ** هی کجا بودی به دریای خوشان

من نجس زینجا شدم پاک آمدم ** بستدم خلعت سوی خاک آمدم

هین بیایید ای پلیدان سوی من ** که گرفت از خوی یزدان خوی من

در پذیرم جمله‌ی زشتیت را ** چون ملک پاکی دهم عفریت را 205

چون شوم آلوده باز آنجا روم ** سوی اصل اصل پاکیها رو

دلق چرکین بر کنم آنجا ز سر ** خلعت پاکم دهد بار دگر

کار او اینست و کار من همین ** عالم‌آرایست رب العالمین

گر نبودی این پلیدیهای ما ** کی بدی این بارنامه آب را

کیسه‌های زر بدزدید از کسی ** می‌رود هر سو که هین کو مفلسی 210

یا بریزد بر گیاه رسته‌ای ** یا بشوید روی رو ناشسته‌ای

یا بگیرد بر سر او حمال‌وار ** کشتی بی‌دست و پا را در بحار

صد هزاران دارو اندر وی نهان ** زانک هر دارو بروید زو چنان

جان هر دری دل هر دانه‌ای ** می‌رود در جو چو داروخانه‌ای

زو یتیمان زمین را پرورش ** بستگان خشک را از وی روش 215

چون نماند مایه‌اش تیره شود ** هم‌چو ما اندر زمین خیره شود

استعانت آب از حق جل جلاله بعد از تیره شدن

ناله از باطن برآرد کای خدا ** آنچ دادی دادم و ماندم گدا

ریختم سرمایه بر پاک و پلید ** ای شه سرمایه‌ده هل من مزید

ابر را گوید ببر جای خوشش ** هم تو خورشیدا به بالا بر کشش

راههای مختلف می‌راندش ** تا رساند سوی بحر بی‌حدش 220

خود غرض زین آب جان اولیاست ** کو غسول تیرگیهای شماست

چون شود تیره ز غدر اهل فرش ** باز گردد سوی پاکی بخش عرش

باز آرد زان طرف دامن کشان ** از طهارات محیط او درسشان

ز اختلاط خلق یاید اعتدال ** آن اسفر جوید که ارحنا یا بلال

ای بلال خوش نوای خوش صهیل ** میذنه بر رو بزن طبل رحیل 225

جان سفر رفت و بددن اندر قیام ** وقت رجعت زین سبب گوید سلام

از تیمم وا رهاند جمله را ** وز تحری طالبان قبله را

این مثل چون واسطه‌ست اندر کلام ** واسطه شرطست بهر فهم عام

اندر آتش کی رود بی‌واسطه ** جز سمندر کو رهید از رابطه

واسطه‌ی حمام باید مر ترا ** تا ز آتش خوش کنی تو طبع را 230

چون نتانی شد در آتش چون خلیل ** گشت حمامت رسول آبت دلیل

سیری از حقست لیک اهل طبع ** کی رسد بی‌واسطه‌ی نان در شبع

لطف از حقست لیکن اهل تن ** درنیابد لطف بی‌پرده‌ی چمن

چون نماند واسطه‌ی تن بی‌حجاب ** هم‌چو موسی نور مه یابد ز جیب

این هنرها آب را هم شاهدست ** که اندرونش پر ز لطف ایزدست 235

گواهی فعل و قول بیرونی بر ضمیر و نور اندرونی

فعل و قول آمد گواهان ضمیر ** زین دو بر باطن تو استدلال گیر

چون ندارد سیر سرت در درون ** بنگر اندر بول رنجور از برون

فعل و قول آن بول رنجوران بود ** که طبیب جسم را برهان بود

وآن طبیب روح در جانش رود ** وز ره جان اندر ایمانش رود

حاجتش ناید به فعل و قول خوب ** احذروهم هم جواسیس القلوب 240

این گواه فعل و قول از وی بجو ** کو به دریا نیست واصل هم‌چو جو

در بیان آنک نور خود از اندرون شخص منور بی‌آنک فعلی و قولی بیان کند گواهی دهد بر نور وی در بیان آنک آن‌نور خود را از اندرون سر عارف ظاهر کند بر خلقان بی‌فعل عارف و بی‌قول عارف افزون از آنک به قول و فعل او ظاهر شود چنانک آفتاب بلند شود بانگ خروس و اعلام مذن و علامات دیگر حاجت نیاید