چون نماند واسطه‌ی تن بی‌حجاب ** هم‌چو موسی نور مه یابد ز جیب

این هنرها آب را هم شاهدست ** که اندرونش پر ز لطف ایزدست 235

گواهی فعل و قول بیرونی بر ضمیر و نور اندرونی

فعل و قول آمد گواهان ضمیر ** زین دو بر باطن تو استدلال گیر

چون ندارد سیر سرت در درون ** بنگر اندر بول رنجور از برون

فعل و قول آن بول رنجوران بود ** که طبیب جسم را برهان بود

وآن طبیب روح در جانش رود ** وز ره جان اندر ایمانش رود

حاجتش ناید به فعل و قول خوب ** احذروهم هم جواسیس القلوب 240

این گواه فعل و قول از وی بجو ** کو به دریا نیست واصل هم‌چو جو

در بیان آنک نور خود از اندرون شخص منور بی‌آنک فعلی و قولی بیان کند گواهی دهد بر نور وی در بیان آنک آن‌نور خود را از اندرون سر عارف ظاهر کند بر خلقان بی‌فعل عارف و بی‌قول عارف افزون از آنک به قول و فعل او ظاهر شود چنانک آفتاب بلند شود بانگ خروس و اعلام مذن و علامات دیگر حاجت نیاید

لیک نور سالکی کز حد گذشت ** نور او پر شد بیابانها و دشت

شاهدی‌اش فارغ آمد از شهود ** وز تکلفها و جانبازی و جود

نور آن گوهر چو بیرون تافتست ** زین تسلسها فراغت یافتست

پس مجو از وی گواه فعل و گفت ** که ازو هر دو جهان چون گل شکفت 245

این گواهی چیست اظهار نهان ** خواه قول و خواه فعل و غیر آن

که عرض اظهار سر جوهرست ** وصف باقی وین عرض بر معبرست

این نشان زر نماند بر محک ** زر بماند نیک نام و بی ز شک

این صلات و این جهاد و این صیام ** هم نماند جان بماند نیک‌نام

جان چنین افعال و اقوالی نمود ** بر محک امر جوهر را بسود 250

که اعتقادم راستست اینک گواه ** لیک هست اندر گواهان اشتباه

تزکیه باید گواهان را بدان ** تزکیش صدقی که موقوفی بدان

حفظ لفظ اندر گواه قولیست ** حفظ عهد اندر گواه فعلیست

گر گواه قول کژ گوید ردست ** ور گواه فعل کژ پوید ردست

قول و فعل بی‌تناقض بایدت ** تا قبول اندر زمان بیش آیدت 255

سعیکم شتی تناقض اندرید ** روز می‌دوزید شب بر می‌درید

پس گواهی با تناقض کی شنود ** یا مگر حلمی کند از لطف خود

فعل و قول اظهار سرست و ضمیر ** هر دو پیدا می‌کند سر ستیر

چون گواهت تزکیه شد شد قبول ** ورنه محبوس است اندر مول مول

تا تو بستیزی ستیزند ای حرون ** فانتظرهم انهم منتظرون 260

عرضه کردن مصطفی علیه‌السلام شهادت را بر مهمان خویش

این سخن پایان ندارد مصطفی ** عرضه کرد ایمان و پذرفت آن فتی

آن شهادت را که فرخ بوده است ** بندهای بسته را بگشوده است

گشت مؤمن گفت او را مصطفی ** که امشبان هم باش تو مهمان ما

گفت والله تا ابد ضیف توم ** هر کجا باشم بهر جا که روم

زنده کرده و معتق و دربان تو ** این جهان و آن جهان بر خوان تو 265

هر که بگزیند جزین بگزیده خوان ** عاقبت درد گلویش ز استخوان

هر که سوی خوان غیر تو رود ** دیو با او دان که هم‌کاسه بود

هر که از همسایگی تو رود ** دیو بی‌شکی که همسایه‌ش شود

ور رود بی‌تو سفر او دوردست ** دیو بد همراه و هم‌سفره‌ی ویست

ور نشیند بر سر اسپ شریف ** حاسد ماهست دیو او را ردیف 270

ور بچه گیرد ازو شهناز او ** دیو در نسلش بود انباز او

در نبی شارکهم گفتست حق ** هم در اموال و در اولاد ای شفق

گفت پیغامبر ز غیب این را جلی ** در مقالات نوادر با علی

یا رسول‌الله رسالت را تمام ** تو نمودی هم‌چو شمس بی‌غمام

این که تو کردی دو صد مادر نکرد ** عیسی از افسونش با عازر نکرد 275

از تو جانم از اجل نک جان ببرد ** عازر ار شد زنده زان دم باز مرد

گشت مهمان رسول آن شب عرب ** شیر یک بز نیمه خورد و بست لب

کرد الحاحش بخور شیر و رقاق ** گفت گشتم سیر والله بی‌نفاق

این تکلف نیست نی ناموس و فن ** سیرتر گشتم از آنک دوش من

در عجب ماندند جمله اهل بیت ** پر شد این قندیل زین یک قطره زیت 280

آنچ قوت مرغ بابیلی بود ** سیری معده‌ی چنین پیلی شود

فجفجه افتاد اندر مرد و زن ** قدر پشه می‌خورد آن پیل‌تن

حرص و وهم کافری سرزیر شد ** اژدها از قوت موری سیر شد