آن فسون خوشتر از حلوای او ** آنک صد حلواست خاک پای او

آن فسون خوشتر از حلوای او ** آنک صد حلواست خاک پای او 2520

خنبهای خسروانی پر ز می ** مایه برده از می لبهای وی

عاشق می باشد آن جان بعید ** کو می لبهای لعلش را ندید

آب شیرین چون نبیند مرغ کور ** چون نگردد گرد چشمه‌ی آب شور

موسی جان سینه را سینا کند ** طوطیان کور را بینا کند

خسرو شیرین جان نوبت زدست ** لاجرم در شهر قند ارزان شدست 2525

یوسفان غیب لشکر می‌کشند ** تنگهای قند و شکر می‌کشند

اشتران مصر را رو سوی ما ** بشنوید ای طوطیان بانگ درا

شهر ما فردا پر از شکر شود ** شکر ارزانست ارزان‌تر شود

در شکر غلطید ای حلواییان ** هم‌چو طوطی کوری صفراییان

نیشکر کوبید کار اینست و بس ** جان بر افشانید یار اینست و بس 2530

یک ترش در شهر ما اکنون نماند ** چونکه شیرین خسروان را بر نشاند

نقل بر نقلست و می بر می هلا ** بر مناره رو بزن بانگ صلا

سرکه‌ی نه ساله شیرین می‌شود ** سنگ و مرمر لعل و زرین می‌شود

آفتاب اندر فلک دستک‌زنان ** ذره‌ها چون عاشقان بازی‌کنان

چشمها مخمور شد از سبزه‌زار ** گل شکوفه می‌کند بر شاخسار 2535

چشم دولت سحر مطلق می‌کند ** روح شد منصور انا الحق می‌زند

گر خری را می‌برد روبه ز سر ** گو ببر تو خر مباش و غم مخور

حکایت آن شخص کی از ترس خویشتن را در خانه‌ای انداخت رخها زرد چون زعفران لبها کبود چون نیل دست لرزان چون برگ درخت خداوند خانه پرسید کی خیرست چه واقعه است گفت بیرون خر می‌گیرند به سخره گفت مبارک خر می‌گیرند تو خر نیستی چه می‌ترسی گفت خر به جد می‌گیرند تمییز برخاسته است امروز ترسم کی مرا خر گیرند

آن یکی در خانه‌ای در می‌گریخت ** زرد رو و لب کبود و رنگ ریخت

صاحب خانه بگفتش خیر هست ** که همی لرزد ترا چون پیر دست

واقعه چونست چون بگریختی ** رنگ رخساره چنین چون ریختی 2540

گفت بهر سخره‌ی شاه حرون ** خر همی‌گیرند امروز از برون

گفت می‌گیرند کو خر جان عم ** چون نه‌ای خر رو ترا زین چیست غم

گفت بس جدند و گرم اندر گرفت ** گر خرم گیرند هم نبود شگفت

بهر خرگیری بر آوردند دست ** جدجد تمییز هم برخاستست

چونک بی‌تمییزیان‌مان سرورند ** صاحب خر را به جای خر برند 2545

نیست شاه شهر ما بیهوده گیر ** هست تمییزش سمیعست و بصیر

آدمی باش و ز خرگیران مترس ** خر نه‌ای ای عیسی دوران مترس

چرخ چارم هم ز نور تو پرست ** حاش لله که مقامت آخرست

تو ز چرخ و اختران هم برتری ** گرچه بهر مصلحت در آخری

میر آخر دیگر و خر دیگرست ** نه هر آنک اندر آخر شد خرست 2550

چه در افتادیم در دنبال خر ** از گلستان گوی و از گلهای تر

از انار و از ترنج و شاخ سیب ** وز شراب و شاهدان بی‌حساب

یا از آن دریا که موجش گوهرست ** گوهرش گوینده و بیناورست

یا از آن مرغان که گل‌چین می‌کنند ** بیضه‌ها زرین و سیمین می‌کنند

یا از آن بازان که کبکان پرورند ** هم نگون اشکم هم استان می‌پرند 2555

نردبانهاییست پنهان در جهان ** پایه پایه تا عنان آسمان

هر گره را نردبانی دیگرست ** هر روش را آسمانی دیگرست

هر یکی از حال دیگر بی‌خبر ** ملک با پهنا و بی‌پایان و سر

این در آن حیران که او از چیست خوش ** وآن درین خیره که حیرت چیستش

صحن ارض الله واسع آمده ** هر درختی از زمینی سر زده 2560

بر درختان شکر گویان برگ و شاخ ** که زهی ملک و زهی عرصه‌ی فراخ

بلبلان گرد شکوفه‌ی پر گره ** که از آنچ می‌خوری ما را بده

این سخن پایان ندارد کن رجوع ** سوی آن روباه و شیر و سقم و جوع

بردن روبه خر را پیش شیر و جستن خر از شیر و عتاب کردن روباه با شیر کی هنوز خر دور بود تعجیل کردی و عذر گفتن شیر و لابه کردن روبه را شیر کی برو بار دگرش به فریب

چونک بر کوهش بسوی مرج برد ** تا کند شیرش به حمله خرد و مرد

دور بود از شیر و آن شیر از نبرد ** تا به نزدیک آمدن صبری نکرد 2565

گنبدی کرد از بلندی شیر هول ** خود نبودش قوت و امکان حول

خر ز دورش دید و برگشت و گریز ** تا به زیر کوه تازان نعل ریز

گفت روبه شیر را ای شاه ما ** چون نکردی صبر در وقت وغا

تا به نزدیک تو آید آن غوی ** تا باندک حمله‌ای غالب شوی