جوع رزق جان خاصان خداست ** کی زبون هم‌چو تو گیج گداست

باش فارغ تو از آنها نیستی ** که درین مطبخ تو بی‌نان بیستی

کاسه بر کاسه‌ست و نان بر نان مدام ** از برای این شکم‌خواران عام

چون بمیرد می‌رود نان پیش پیش ** کای ز بیم بی‌نوایی کشته خویش

تو برفتی ماند نان برخیز گیر ** ای بکشته خویش را اندر زحیر 2850

هین توکل کن ملرزان پا و دست ** رزق تو بر تو ز تو عاشق‌ترست

عاشقست و می‌زند او مول‌مول ** که ز بی‌صبریت داند ای فضول

گر ترا صبری بدی رزق آمدی ** خویشتن چون عاشقان بر تو زدی

این تب لرزه ز خوف جوع چیست ** در توکل سیر می‌تانند زیست

حکایت آن گاو کی تنها در جزیره ایست بزرگ حق تعالی آن جزیره‌ی بزرگ را پر کند از نبات و ریاحین کی علف گاو باشد تا به شب آن گاو همه را بخورد و فربه شود چون کوه پاره‌ای چون شب شود خوابش نبرد از غصه و خوف کی همه صحرا را چریدم فردا چه خورم تا ازین غصه لاغر شود هم‌چون خلال روز برخیزد همه صحرا را سبزتر و انبوه‌تر بیند از دی باز بخورد و فربه شود باز شبش همان غم بگیرد سالهاست کی او هم‌چنین می‌بیند و اعتماد نمی‌کند

یک جزیره‌ی سبز هست اندر جهان ** اندرو گاویست تنها خوش‌دهان 2855

جمله صحرا را چرد او تا به شب ** تا شود زفت و عظیم و منتجب

شب ز اندیشه که فردا چه خورم ** گردد او چون تار مو لاغر ز غم

چون برآید صبح گردد سبز دشت ** تا میان رسته قصیل سبز و کشت

اندر افتد گاو با جوع البقر ** تا به شب آن را چرد او سر به سر

باز زفت و فربه و لمتر شود ** آن تنش از پیه و قوت پر شود 2860

باز شب اندر تب افتد از فزع ** تا شود لاغر ز خوف منتجع

که چه خواهم خورد فردا وقت خور ** سالها اینست کار آن بقر

هیچ نندیشد که چندین سال من ** می‌خورم زین سبزه‌زار و زین چمن

هیچ روزی کم نیامد روزیم ** چیست این ترس و غم و دلسوزیم

باز چون شب می‌شود آن گاو زفت ** می‌شود لاغر که آوه رزق رفت 2865

نفس آن گاوست و آن دشت این جهان ** کو همی لاغر شود از خوف نان

که چه خواهم خورد مستقبل عجب ** لوت فردا از کجا سازم طلب

سالها خوردی و کم نامد ز خور ** ترک مستقبل کن و ماضی نگر

لوت و پوت خورده را هم یاد آر ** منگر اندر غابر و کم باش زار

صید کردن شیر آن خر را و تشنه شدن شیر از کوشش رفت به چشمه تا آب خورد تا باز آمدن شیر جگربند و دل و گرده را روباه خورده بود کی لطیفترست شیر طلب کرد دل و جگر نیافت از روبه پرسید کی کو دل و جگر روبه گفت اگر او را دل و جگر بودی آنچنان سیاستی دیده بود آن روز و به هزار حیله جان برده کی بر تو باز آمدی لوکنا نسمع او نعقل ماکنا فی اصحاب السعیر

برد خر را روبهک تا پیش شیر ** پاره‌پاره کردش آن شیر دلیر 2870

تشنه شد از کوشش آن سلطان دد ** رفت سوی چشمه تا آبی خورد

روبهک خورد آن جگربند و دلش ** آن زمان چون فرصتی شد حاصلش

شیر چون وا گشت از چشمه به خور ** جست در خر دل نه دل بد نه جگر

گفت روبه را جگر کو دل چه شد ** که نباشد جانور را زین دو بد

گفت گر بودی ورا دل یا جگر ** کی بدینجا آمدی بار دگر 2875

آن قیامت دیده بود و رستخیز ** وآن ز کوه افتادن و هول و گریز

گر جگر بودی ورا یا دل بدی ** بار دیگر کی بر تو آمدی

چون نباشد نور دل دل نیست آن ** چون نباشد روح جز گل نیست آن

آن زجاجی کو ندارد نور جان ** بول و قاروره‌ست قندیلش مخوان

نور مصباحست داد ذوالجلال ** صنعت خلقست آن شیشه و سفال 2880

لاجرم در ظرف باشد اعتداد ** در لهبها نبود الا اتحاد

نور شش قندیل چون آمیختند ** نیست اندر نورشان اعداد و چند

آن جهود از ظرفها مشرک شده‌ست ** نور دید آن مومن و مدرک شده‌ست

چون نظر بر ظرف افتد روح را ** پس دو بیند شیث را و نوح را

جو که آبش هست جو خود آن بود ** آدمی آنست کو را جان بود 2885

این نه مردانند اینها صورتند ** مرده‌ی نانند و کشته‌ی شهوتند

حکایت آن راهب که روز با چراغ می‌گشت در میان بازار از سر حالتی کی او را بود

آن یکی با شمع برمی‌گشت روز ** گرد بازاری دلش پر عشق و سوز

بوالفضولی گفت او را کای فلان ** هین چه می‌جویی به سوی هر دکان

هین چه می‌گردی تو جویان با چراغ ** در میان روز روشن چیست لاغ

گفت می‌جویم به هر سو آدمی ** که بود حی از حیات آن دمی 2890

هست مردی گفت این بازار پر ** مردمانند آخر ای دانای حر

گفت خواهم مرد بر جاده‌ی دو ره ** در ره خشم و به هنگام شره

وقت خشم و وقت شهوت مرد کو ** طالب مردی دوانم کو به کو

کو درین دو حال مردی در جهان ** تا فدای او کنم امروز جان

گفت نادر چیز می‌جویی ولیک ** غافل از حکم و قضایی بین تو نیک 2895