آن یکی با شمع برمی‌گشت روز ** گرد بازاری دلش پر عشق و سوز

بوالفضولی گفت او را کای فلان ** هین چه می‌جویی به سوی هر دکان

هین چه می‌گردی تو جویان با چراغ ** در میان روز روشن چیست لاغ

گفت می‌جویم به هر سو آدمی ** که بود حی از حیات آن دمی 2890

هست مردی گفت این بازار پر ** مردمانند آخر ای دانای حر

گفت خواهم مرد بر جاده‌ی دو ره ** در ره خشم و به هنگام شره

وقت خشم و وقت شهوت مرد کو ** طالب مردی دوانم کو به کو

کو درین دو حال مردی در جهان ** تا فدای او کنم امروز جان

گفت نادر چیز می‌جویی ولیک ** غافل از حکم و قضایی بین تو نیک 2895

ناظر فرعی ز اصلی بی‌خبر ** فرع ماییم اصل احکام قدر

چرخ گردان را قضا گمره کند ** صدعطارد را قضا ابله کند

تنگ گرداند جهان چاره را ** آب گرداند حدید و خاره را

ای قراری داده ره را گام گام ** خام خامی خام خامی خام خام

چون بدیدی گردش سنگ آسیا ** آب جو را هم ببین آخر بیا 2900

خاک را دیدی برآمد در هوا ** در میان خاک بنگر باد را

دیگهای فکر می‌بینی به جوش ** اندر آتش هم نظر می‌کن به هوش

گفت حق ایوب را در مکرمت ** من بهر موییت صبری دادمت

هین به صبر خود مکن چندین نظر ** صبر دیدی صبر دادن را نگر

چند بینی گردش دولاب را ** سر برون کن هم ببین تیز آب را 2905

تو همی‌گویی که می‌بینم ولیک ** دید آن را بس علامتهاست نیک

گردش کف را چو دیدی مختصر ** حیرتت باید به دریا در نگر

آنک کف را دید سر گویان بود ** وانک دریا دید او حیران بود

آنک کف را دید نیتها کند ** وانک دریا دید دل دریا کند

آنک کفها دید باشد در شمار ** و آنک دریا دید شد بی‌اختیار 2910

آنک او کف دید در گردش بود ** وانک دریا دید او بی‌غش بود

دعوت کردن مسلمان مغ را

مر مغی را گفت مردی کای فلان ** هین مسلمان شو بباش از مومنان

گفت اگر خواهد خدا مومن شوم ** ور فزاید فضل هم موقن شوم

گفت می‌خواهد خدا ایمان تو ** تا رهد از دست دوزخ جان تو

لیک نفس نحس و آن شیطان زشت ** می‌کشندت سوی کفران و کنشت 2915

گفت ای منصف چو ایشان غالب‌اند ** یار او باشم که باشد زورمند

یار آن تانم بدن کو غالبست ** آن طرف افتم که غالب جاذبست

چون خدا می‌خواست از من صدق زفت ** خواست او چه سود چون پیشش نرفت

نفس و شیطان خواست خود را پیش برد ** وآن عنایت قهر گشت و خرد و مرد

تو یکی قصر و سرایی ساختی ** اندرو صد نقش خوش افراختی 2920

خواستی مسجد بود آن جای خیر ** دیگری آمد مر آن را ساخت دیر

یا تو بافیدی یکی کرباس تا ** خوش بسازی بهر پوشیدن قبا

تو قبا می‌خواستی خصم از نبرد ** رغم تو کرباس را شلوار کرد

چاره کرباس چه بود جان من ** جز زبون رای آن غالب شدن

او زبون شد جرم این کرباس چیست ** آنک او مغلوب غالب نیست کیست 2925

چون کسی بی‌خواست او بر وی براند ** خاربن در ملک و خانه‌ی او نشاند

صاحب خانه بدین خواری بود ** که چنین بر وی خلاقت می‌رود

هم خلق گردم من ار تازه و نوم ** چونک یار این چنین خواری شوم

چونک خواه نفس آمد مستعان ** تسخر آمد ایش شاء الله کان

من اگر ننگ مغان یا کافرم ** آن نیم که بر خدا این ظن برم 2930

که کسی ناخواه او و رغم او ** گردد اندر ملکت او حکم جو

ملکت او را فرو گیرد چنین ** که نیارد دم زدن دم آفرین

دفع او می‌خواهد و می‌بایدش ** دیو هر دم غصه می‌افزایدش

بنده‌ی این دیو می‌باید شدن ** چونک غالب اوست در هر انجمن

تا مبادا کین کشد شیطان ز من ** پس چه دستم گیرد آنجا ذوالمنن 2935

آنک او خواهد مراد او شود ** از کی کار من دگر نیکو شود

مثل شیطان بر در رحمان