این برای گرم کردن آمدست ** تا بگیرد ناامیدان را دو دست

معنی قرآن ز قرآن پرس و بس ** وز کسی که آتش زدست اندر هوس

پیش قرآن گشت قربانی و پست ** تا که عین روح او قرآن شدست

روغنی کو شد فدای گل به کل ** خواه روغن بوی کن خواهی تو گل 3130

و هم‌چنین قد جف القلم یعنی جف القلم و کتب لا یستوی الطاعة والمعصیة لا یستوی الامانة و السرقة جف القلم ان لا یستوی الشکر و الکفران جف القلم ان الله لا یضیع اجر المحسنین

هم‌چنین تاویل قد جف القلم ** بهر تحریضست بر شغل اهم

پس قلم بنوشت که هر کار را ** لایق آن هست تاثیر و جزا

کژ روی جف القلم کژ آیدت ** راستی آری سعادت زایدت

ظلم آری مدبری جف القلم ** عدل آری بر خوری جف القلم

چون بدزدد دست شد جف القلم ** خورد باده مست شد جف القلم 3135

تو روا داری روا باشد که حق ** هم‌چو معزول آید از حکم سبق

که ز دست من برون رفتست کار ** پیش من چندین میا چندین مزار

بلک معنی آن بود جف القلم ** نیست یکسان پیش من عدل و ستم

فرق بنهادم میان خیر و شر ** فرق بنهادم ز بد هم از بتر

ذره‌ای گر در تو افزونی ادب ** باشد از یارت بداند فضل رب 3140

قدر آن ذره ترا افزون دهد ** ذره چون کوهی قدم بیرون نهد

پادشاهی که به پیش تخت او ** فرق نبود از امین و ظلم‌جو

آنک می‌لرزد ز بیم رد او ** وانک طعنه می‌زند در جد او

فرق نبود هر دو یک باشد برش ** شاه نبود خاک تیره بر سرش

ذره‌ای گر جهد تو افزون بود ** در ترازوی خدا موزون بود 3145

پیش این شاهان هماره جان کنی ** بی‌خبر ایشان ز غدر و روشنی

گفت غمازی که بد گوید ترا ** ضایع آرد خدمتت را سالها

پیش شاهی که سمیعست و بصیر ** گفت غمازان نباشد جای‌گیر

جمله غمازان ازو آیس شوند ** سوی ما آیند و افزایند پند

بس جفا گویند شه را پیش ما ** که برو جف القلم کم کن وفا 3150

معنی جف القلم کی آن بود ** که جفاها با وفا یکسان بود

بل جفا را هم جفا جف القلم ** وآن وفا را هم وفا جف القلم

عفو باشد لیک کو فر امید ** که بود بنده ز تقوی روسپید

دزد را گر عفو باشد جان برد ** کی وزیر و خازن مخزن شود

ای امین الدین ربانی بیا ** کز امانت رست هر تاج و لوا 3155

پور سلطان گر برو خاین شود ** آن سرش از تن بدان باین شود

وز غلامی هندوی آرد وفا ** دولت او را می‌زند طال بقا

چه غلام ار بر دری سگ باوفاست ** در دل سالار او را صد رضاست

زین چو سگ را بوسه بر پوزش دهد ** گر بود شیری چه پیروزش کند

جز مگر دزدی که خدمتها کند ** صدق او بیخ جفا را بر کند 3160

چون فضیل ره‌زنی کو راست باخت ** زانک ده مرده به سوی توبه تاخت

وآنچنان که ساحران فرعون را ** رو سیه کردند از صبر و وفا

دست و پا دادند در جرم قود ** آن به صد ساله عبادت کی شود

تو که پنجه سال خدمت کرده‌ای ** کی چنین صدقی به دست آورده‌ای

حکایت آن درویش کی در هری غلامان آراسته‌ی عمید خراسان را دید و بر اسبان تازی و قباهای زربفت و کلاهای مغرق و غیر آن پرسید کی اینها کدام امیرانند و چه شاهانند گفت او را کی اینها امیران نیستند اینها غلامان عمید خراسانند روی به آسمان کرد کی ای خدا غلام پروردن از عمید بیاموز آنجا مستوفی را عمید گویند

آن یکی گستاخ رو اندر هری ** چون بدیدی او غلام مهتری 3165

جامه‌ی اطلس کمر زرین روان ** روی کردی سوی قبله‌ی آسمان

کای خدا زین خواجه‌ی صاحب منن ** چون نیاموزی تو بنده داشتن

بنده پروردن بیاموز ای خدا ** زین رئیس و اختیار شاه ما

بود محتاج و برهنه و بی‌نوا ** در زمستان لرز لرزان از هوا

انبساطی کرد آن از خود بری ** جراتی بنمود او از لمتری 3170

اعتمادش بر هزاران موهبت ** که ندیم حق شد اهل معرفت

گر ندیم شاه گستاخی کند ** تو مکن آنک نداری آن سند

حق میان داد و میان به از کمر ** گر کسی تاجی دهد او داد سر

تا یکی روزی که شاه آن خواجه را ** متهم کرد و ببستش دست و پا

آن غلامان را شکنجه می‌نمود ** که دفینه‌ی خواجه بنمایید زود 3175

سر او با من بگویید ای خسان ** ورنه برم از شما حلق و لسان