حیرت آن مرغست خاموشت کند ** بر نهد سردیگ و پر جوشت کند

حیرت آن مرغست خاموشت کند ** بر نهد سردیگ و پر جوشت کند 3250

پرسیدن پادشاه قاصدا ایاز را کی چندین غم و شادی با چارق و پوستین کی جمادست می‌گویی تا ایاز را در سخن آورد

ای ایاز این مهرها بر چارقی ** چیست آخر هم‌چو بر بت عاشقی

هم‌چو مجنون از رخ لیلی خویش ** کرده‌ای تو چارقی را دین و کیش

با دو کهنه مهر جان آمیخته ** هر دو را در حجره‌ای آویخته

چند گویی با دو کهنه نو سخن ** در جمادی می‌دمی سر کهن

چون عرب با ربع و اطلال ای ایاز ** می‌کشی از عشق گفت خود دراز 3255

چارقت ربع کدامین آصفست ** پوستین گویی که کرته‌ی یوسفست

هم‌چو ترسا که شمارد با کشش ** جرم یکساله زنا و غل و غش

تا بیامرزد کشش زو آن گناه ** عفو او را عفو داند از اله

نیست آگه آن کشش از جرم و داد ** لیک بس جادوست عشق و اعتقاد

دوستی و وهم صد یوسف تند ** اسحر از هاروت و ماروتست خود 3260

صورتی پیدا کند بر یاد او ** جذب صورت آردت در گفت و گو

رازگویی پیش صورت صد هزار ** آن چنان که یار گوید پیش یار

نه بدانجا صورتی نه هیکلی ** زاده از وی صد الست و صد بلی

آن چنان که مادری دل‌برده‌ای ** پیش گور بچه‌ی نومرده‌ای

رازها گوید به جد و اجتهاد ** می‌نماید زنده او را آن جماد 3265

حی و قایم داند او آن خاک را ** چشم و گوشی داند او خاشاک را

پیش او هر ذره‌ی آن خاک گور ** گوش دارد هوش دارد وقت شور

مستمع داند به جد آن خاک را ** خوش نگر این عشق ساحرناک را

آنچنان بر خاک گور تازه او ** دم‌بدم خوش می‌نهد با اشک رو

که بوقت زندگی هرگز چنان ** روی ننهادست بر پور چو جان 3270

از عزا چون چند روزی بگذرد ** آتش آن عشق او ساکن شود

عشق بر مرده نباشد پایدار ** عشق را بر حی جان‌افزای دار

بعد از آن زان گور خود خواب آیدش ** از جمادی هم جمادی زایدش

زانک عشق افسون خود بربود و رفت ** ماند خاکستر چو آتش رفت تفت

آنچ بیند آن جوان در آینه ** پیر اندر خشت می‌بیند همه 3275

پیر عشق تست نه ریش سپید ** دستگیر صد هزاران ناامید

عشق صورتها بسازد در فراق ** نامصور سر کند وقت تلاق

که منم آن اصل اصل هوش و مست ** بر صور آن حسن عکس ما بدست

پرده‌ها را این زمان برداشتم ** حسن را بی‌واسطه بفراشتم

زانک بس با عکس من در بافتی ** قوت تجرید ذاتم یافتی 3280

چون ازین سو جذبه‌ی من شد روان ** او کشش را می‌نبیند در میان

مغفرت می‌خواهد از جرم و خطا ** از پس آن پرده از لطف خدا

چون ز سنگی چشمه‌ای جاری شود ** سنگ اندر چشمه متواری شود

کس نخواهد بعد از آن او را حجر ** زانک جاری شد از آن سنگ آن گهر

کاسه‌ها دان این صور را واندرو ** آنچ حق ریزد بدان گیرد علو 3285

گفتن خویشاوندان مجنون را کی حسن لیلی باندازه‌ایست چندان نیست ازو نغزتر در شهر ما بسیارست یکی و دو و ده بر تو عرضه کنیم اختیار کن ما را و خود را وا رهان و جواب گفتن مجنون ایشان را

ابلهان گفتند مجنون را ز جهل ** حسن لیلی نیست چندان هست سهل

بهتر از وی صد هزاران دلربا ** هست هم‌چون ماه اندر شهر ما

گفت صورت کوزه است و حسن می ** می خدایم می‌دهد از نقش وی

مر شما را سرکه داد از کوزه‌اش ** تا نباشد عشق اوتان گوش کش

از یکی کوزه دهد زهر و عسل ** هر یکی را دست حق عز و جل 3290

کوزه می‌بینی ولیکن آب شراب ** روی ننماید به چشم ناصواب

قاصرات الطرف باشد ذوق جان ** جز به خصم خود بنماید نشان

قاصرات الطرف آمد آن مدام ** وین حجاب ظرفها هم‌چون خیام

هست دریا خیمه‌ای در وی حیات ** بط را لیکن کلاغان را ممات

زهر باشد مار را هم قوت و برگ ** غیر او را زهر او دردست و مرگ 3295

صورت هر نعمتی و محنتی ** هست این را دوزخ آن را جنتی

پس همه اجسام و اشیا تبصرون ** واندرو قوتست و سم لاتبصرون

هست هر جسمی چو کاسه و کوزه‌ای ** اندرو هم قوت و هم دلسوزه‌ای

کاسه پیدا اندرو پنهان رغد ** طاعمش داند کزان چه می‌خورد