یا خفی الذات محسوس العطا ** انت کالماء و نحن کالرحا

یا خفی الذات محسوس العطا ** انت کالماء و نحن کالرحا 3310

انت کالریح و نحن کالغبار ** تختفی الریح و غبراها جهار

تو بهاری ما چو باغ سبز خوش ** او نهان و آشکارا بخششش

تو چو جانی ما مثال دست و پا ** قبض و بسط دست از جان شد روا

تو چو عقلی ما مثال این زبان ** این زبان از عقل دارد این بیان

تو مثال شادی و ما خنده‌ایم ** که نتیجه‌ی شادی فرخنده‌ایم 3315

جنبش ما هر دمی خود اشهدست ** که گواه ذوالجلال سرمدست

گردش سنگ آسیا در اضطراب ** اشهد آمد بر وجود جوی آب

ای برون از وهم و قال و قیل من ** خاک بر فرق من و تمثیل من

بنده نشکیبد ز تصویر خوشت ** هر دمت گوید که جانم مفرشت

هم‌چو آن چوپان که می‌گفت ای خدا ** پیش چوپان و محب خود بیا 3320

تا شپش جویم من از پیراهنت ** چارقت دوزم ببوسم دامنت

کس نبودش در هوا و عشق جفت ** لیک قاصر بود از تسبیح و گفت

عشق او خرگاه بر گردون زده ** جان سگ خرگاه آن چوپان شده

چونک بحر عشق یزدان جوش زد ** بر دل او زد ترا بر گوش زد

حکایت جوحی کی چادر پوشید و در وعظ میان زنان نشست و حرکتی کرد زنی او را بشناخت کی مردست نعره‌ای زد

واعظی بد بس گزیده در بیان ** زیر منبر جمع مردان و زنان 3325

رفت جوحی چادر و روبند ساخت ** در میان آن زنان شد ناشناخت

سایلی پرسید واعظ را به راز ** موی عانه هست نقصان نماز

گفت واعظ چون شود عانه دراز ** پس کراهت باشد از وی در نماز

یا به آهک یا ستره بسترش ** تا نمازت کامل آید خوب و خوش

گفت سایل آن درازی تا چه حد ** شرط باشد تا نمازم کم بود 3330

گفت چون قدر جوی گردد به طول ** پس ستردن فرض باشد ای سول

گفت جوحی زود ای خوهر ببین ** عانه‌ی من گشته باشد این چنین

بهر خشنودی حق پیش آر دست ** که آن به مقدار کراهت آمدست

دست زن در کرد در شلوار مرد ** کیر او بر دست زن آسیب کرد

نعره‌ای زد سخت اندر حال زن ** گفت واعظ بر دلش زد گفت من 3335

گفت نه بر دل نزد بر دست زد ** وای اگر بر دل زدی ای پر خرد

بر دل آن ساحران زد اندکی ** شد عصا و دست ایشان را یکی

گر عصا بستانی از پیری شها ** بیش رنجد که آن گروه از دست و پا

نعره‌ی لاضیر بر گردون رسید ** هین ببر که جان ز جان کندن رهید

ما بدانستیم ما این تن نه‌ایم ** از ورای تن به یزدان می‌زییم 3340

ای خنک آن را که ذات خود شناخت ** اندر امن سرمدی قصری بساخت

کودکی گرید پی جوز و مویز ** پیش عاقل باشد آن بس سهل چیز

پیش دل جوز و مویز آمد جسد ** طفل کی در دانش مردان رسد

هر که محجوبست او خود کودکست ** مرد آن باشد که بیرون از شکست

گر بریش و خایه مردستی کسی ** هر بزی را ریش و مو باشد بسی 3345

پیشوای بد بود آن بز شتاب ** می‌برد اصحاب را پیش قصاب

ریش شانه کرده که من سابقم ** سابقی لیکن به سوی مرگ و غم

هین روش بگزین و ترک ریش کن ** ترک این ما و من و تشویش کن

تا شوی چون بوی گل با عاشقان ** پیشوا و رهنمای گلستان

کیست بوی گل دم عقل و خرد ** خوش قلاووز ره ملک ابد 3350

فرمودن شاه به ایاز بار دگر کی شرح چارق و پوستین آشکارا بگو تا خواجه تاشانت از آن اشارت پند گیرد کی الدین النصیحة و موعظه یابند

سر چارق را بیان کن ای ایاز ** پیش چارق چیستت چندین نیاز

تا بنوشد سنقر و بک یا رقت ** سر سر پوستین و چارقت

ای ایاز از تو غلامی نور یافت ** نورت از پستی سوی گردون شتافت

حسرت آزادگان شد بندگی ** بندگی را چون تو دادی زندگی

مؤمن آن باشد که اندر جزر و مد ** کافر از ایمان او حسرت خورد 3355

حکایت کافری کی گفتندش در عهد ابا یزید کی مسلمان شو و جواب گفتن او ایشان را

بود گبری در زمان بایزید ** گفت او را یک مسلمان سعید

که چه باشد گر تو اسلام آوری ** تا بیابی صد نجات و سروری

گفت این ایمان اگر هست ای مرید ** آنک دارد شیخ عالم بایزید

من ندارم طاقت آن تاب آن ** که آن فزون آمد ز کوششهای جان