در تو نوری کی درآمد ای غوی ** تا تو بیهوشی و ظلمت‌جو شوی

سایه در روزست جستن قاعده ** در شب ابری تو سایه‌جو شده

گر حلال آمد پی قوت عوام ** طالبان دوست را آمد حرام

عاشقان را باده خون دل بود ** چشمشان بر راه و بر منزل بود 3485

در چنین راه بیابان مخوف ** این قلاوز خرد با صد کسوف

خاک در چشم قلاوزان زنی ** کاروان را هالک و گمره کنی

نان جو حقا حرامست و فسوس ** نفس را در پیش نه نان سبوس

دشمن راه خدا را خوار دار ** دزد را منبر منه بر دار دار

دزد را تو دست ببریدن پسند ** از بریدن عاجزی دستش ببند 3490

گر نبندی دست او دست تو بست ** گر تو پایش نشکنی پایت شکست

تو عدو را می دهی و نی‌شکر ** بهر چه گو زهر خند و خاک خور

زد ز غیرت بر سبو سنگ و شکست ** او سبو انداخت و از زاهد بجست

رفت پیش میر و گفتش باده کو ** ماجرا را گفت یک یک پیش او

رفتن امیر خشم‌آلود برای گوشمال زاهد

میر چون آتش شد و برجست راست ** گفت بنما خانه‌ی زاهد کجاست 3495

تا بدین گرز گران کوبم سرش ** آن سر بی‌دانش مادرغرش

او چه داند امر معروف از سگی ** طالب معروفی است و شهرگی

تا بدین سالوس خود را جا کند ** تا به چیزی خویشتن پیدا کند

کو ندارد خود هنر الا همان ** که تسلس می‌کند با این و آن

او اگر دیوانه است و فتنه‌کاو ** داروی دیوانه باشد کیر گاو 3500

تا که شیطان از سرش بیرون رود ** بی‌لت خربندگان خر چون رود

میر بیرون جست دبوسی بدست ** نیم شب آمد به زاهد نیم‌مست

خواست کشتن مرد زاهد را ز خشم ** مرد زاهد گشت پنهان زیر پشم

مرد زاهد می‌شنید از میر آن ** زیر پشم آن رسن‌تابان نهان

گفت در رو گفتن زشتی مرد ** آینه تاند که رو را سخت کرد 3505

روی باید آینه‌وار آهنین ** تات گوید روی زشت خود ببین

حکایت مات کردن دلقک سید شاه ترمد را

شاه با دلقک همی شطرنج باخت ** مات کردش زود خشم شه بتاخت

گفت شه شه و آن شه کبرآورش ** یک یک از شطرنج می‌زد بر سرش

که بگیر اینک شهت ای قلتبان ** صبر کرد آن دلقک و گفت الامان

دست دیگر باختن فرمود میر ** او چنان لرزان که عور از زمهریر 3510

باخت دست دیگر و شه مات شد ** وقت شه شه گفتن و میقات شد

بر جهید آن دلقک و در کنج رفت ** شش نمد بر خود فکند از بیم تفت

زیر بالشها و زیر شش نمد ** خفت پنهان تا ز زخم شه رهد

گفت شه هی هی چه کردی چیست این ** گفت شه شه شه شه ای شاه گزین

کی توان حق گفت جز زیر لحاف ** با تو ای خشم‌آور آتش‌سجاف 3515

ای تو مات و من ز زخم شاه مات ** می‌زنم شه شه به زیر رختهات

چون محله پر شد از هیهای میر ** وز لگد بر در زدن وز دار و گیر

خلق بیرون جست زود از چپ و راست ** کای مقدم وقت عفوست و رضاست

مغز او خشکست و عقلش این زمان ** کمترست از عقل و فهم کودکان

زهد و پیری ضعف بر ضعف آمده ** واندر آن زهدش گشادی ناشده 3520

رنج دیده گنج نادیده ز یار ** کارها کرده ندیده مزد کار

یا نبود آن کار او را خود گهر ** یا نیامد وقت پاداش از قدر

یا که بود آن سعی چون سعی جهود ** یا جزا وابسته‌ی میقات بود

مر ورا درد و مصیبت این بس است ** که درین وادی پر خون بی‌کس است

چشم پر درد و نشسته او به کنج ** رو ترش کرده فرو افکنده لنج 3525

نه یکی کحال کو را غم خورد ** نیش عقلی که به کحلی پی برد

اجتهادی می‌کند با حزر و ظن ** کار در بوکست تا نیکو شدن

زان رهش دورست تا دیدار دوست ** کو نجوید سر رئیسیش آرزوست

ساعتی او با خدا اندر عتاب ** که نصیبم رنج آمد زین حساب

ساعتی با بخت خود اندر جدال ** که همه پران و ما ببریده بال 3530

هر که محبوس است اندر بو و رنگ ** گرچه در زهدست باشد خوش تنگ