ای ایاز اکنون نگویی کین گهر ** چند می‌ارزد بدین تاب و هنر

گفت افزون زانچ تانم گفت من ** گفت اکنون زود خردش در شکن 4055

سنگها در آستین بودش شتاب ** خرد کردش پیش او بود آن صواب

یا به خواب این دیده بود آن پر صفا ** کرده بود اندر بغل دو سنگ را

هم‌چو یوسف که درون قعر چاه ** کشف شد پایان کارش از اله

هر که را فتح و ظفر پیغام داد ** پیش او یک شد مراد و بی‌مراد

هر که پایندان وی شد وصل یار ** او چه ترسد از شکست و کارزار 4060

چون یقین گشتش که خواهد کرد مات ** فوت اسپ و پیل هستش ترهات

گر برد اسپش هر آنک اسپ‌جوست ** اسپ رو گو نه که پیش آهنگ اوست

مرد را با اسپ کی خویشی بود ** عشق اسپش از پی پیشی بود

بهر صورتها مکش چندین زحیر ** بی‌صداع صورتی معنی بگیر

هست زاهد را غم پایان کار ** تا چه باشد حال او روز شمار 4065

عارفان ز آغاز گشته هوشمند ** از غم و احوال آخر فارغ‌اند

بود عارف را همین خوف و رجا ** سابقه‌دانیش خورد آن هر دو را

دید کو سابق زراعت کرد ماش ** او همی‌داند چه خواهد بود چاش

عارفست و باز رست از خوف و بیم ** های هو را کرد تیغ حق دو نیم

بود او را بیم و اومید از خدا ** خوف فانی شد عیان گشت آن رجا 4070

چون شکست او گوهر خاص آن زمان ** زان امیران خاست صد بانگ و فغان

کین چه بی‌باکیست والله کافرست ** هر که این پر نور گوهر را شکست

وآن جماعت جمله از جهل و عما ** در شکسته در امر شاه را

قیمتی گوهر نتیجه‌ی مهر و ود ** بر چنان خاطر چرا پوشیده شد

تشنیع زدن امرا بر ایاز کی چرا شکستش و جواب دادن ایاز ایشان را

گفت ایاز ای مهتران نامور ** امر شه بهتر به قیمت یا گهر 4075

امر سلطان به بود پیش شما ** یا که این نیکو گهر بهر خدا

ای نظرتان بر گهر بر شاه نه ** قبله‌تان غولست و جاده‌ی راه نه

من ز شه بر می‌نگردانم بصر ** من چو مشرک روی نارم با حجر

بی‌گهر جانی که رنگین سنگ را ** برگزیند پس نهد شاه مرا

پشت سوی لعبت گل‌رنگ کن ** عقل در رنگ‌آورنده دنگ کن 4080

اندر آ در جو سبو بر سنگ زن ** آتش اندر بو و اندر رنگ زن

گر نه‌ای در راه دین از ره‌زنان ** رنگ و بو مپرست مانند زنان

سر فرود انداختند آن مهتران ** عذرجویان گشه زان نسیان به جان

از دل هر یک دو صد آه آن زمان ** هم‌چو دودی می‌شدی تا آسمان

کرد اشارت شه به جلاد کهن ** که ز صدرم این خسان را دور کن 4085

این خسان چه لایق صدر من‌اند ** کز پی سنگ امر ما را بشکنند

امر ما پیش چنین اهل فساد ** بهر رنگین سنگ شد خوار و کساد

قصد شاه به کشتن امرا و شفاعت کردن ایاز پیش تخت سلطان کی ای شاه عالم العفو اولی

پس ایاز مهرافزا بر جهید ** پیش تخت آن الغ سلطان دوید

سجده‌ای کرد و گلوی خود گرفت ** کای قبادی کز تو چرخ آرد شگفت

ای همایی که همایان فرخی ** از تو دارند و سخاوت هر سخی 4090

ای کریمی که کرمهای جهان ** محو گردد پیش ایثارت نهان

ای لطیفی که گل سرخت بدید ** از خجالت پیرهن را بر درید

از غفوری تو غفران چشم‌سیر ** روبهان بر شیر از عفو تو چیر

جز که عفو تو کرا دارد سند ** هر که با امر تو بی‌باکی کند

غفلت و گستاخی این مجرمان ** از وفور عفو تست ای عفولان 4095

دایما غفلت ز گستاخی دمد ** که برد تعظیم از دیده رمد

غفلت و نسیان بد آموخته ** ز آتش تعظیم گردد سوخته

هیبتش بیداری و فطنت دهد ** سهو نسیان از دلش بیرون جهد

وقت غارت خواب ناید خلق را ** تا بنرباید کسی زو دلق را

خواب چون در می‌رمد از بیم دلق ** خواب نسیان کی بود با بیم حلق 4100

لاتاخذ ان نسینا شد گواه ** که بود نسیان بوجهی هم گناه

زانک استکمال تعظیم او نکرد ** ورنه نسیان در نیاوردی نبرد

گرچه نسیان لابد و ناچار بود ** در سبب ورزیدن او مختار بود