آن تنی را که بود در جان خلل ** خوش نگردد گر بگیری در عسل

این کسی داند که روزی زنده بود ** از کف این جان جان جامی ربود

وانک چشم او ندیدست آن رخان ** پیش او جانست این تف دخان 595

چون ندید او عمر عبدالعزیز ** پیش او عادل بود حجاج نیز

چون ندید او مار موسی را ثبات ** در حبال سحر پندارد حیات

مرغ کو ناخورده است آب زلال ** اندر آب شور دارد پر و بال

جز به ضد ضد را همی نتوان شناخت ** چون ببیند زخم بشناسد نواخت

لاجرم دنیا مقدم آمدست ** تا بدانی قدر اقلیم الست 600

چون ازینجا وا رهی آنجا روی ** در شکرخانه‌ی ابد شاکر شوی

گویی آنجا خاک را می‌بیختم ** زین جهان پاک می‌بگریختم

ای دریغا پیش ازین بودیم اجل ** تا عذابم کم بدی اندر وجل

در تفسیر قول رسول علیه‌السلام ما مات من مات الا و تمنی ان یموت قبل ما مات ان کان برا لیکون الی وصول البر اعجل و ان کان فاجرا لیقل فجوره

زین بفرمودست آن آگه رسول ** که هر آنک مرد و کرد از تن نزول

نبود او را حسرت نقلان و موت ** لیک باشد حسرت تقصیر و فوت 605

هر که میرد خود تمنی باشدش ** که بدی زین پیش نقل مقصدش

گر بود بد تا بدی کمتر بدی ** ور تقی تا خانه زوتر آمدی

گوید آن بد بی‌خبر می‌بوده‌ام ** دم به دم من پرده می‌افزوده‌ام

گر ازین زودتر مرا معبر بدی ** این حجاب و پرده‌ام کمتر بدی

از حریصی کم دران روی قنوع ** وز تکبر کم دران چهره‌ی خشوع 610

هم‌چنین از بخل کم در روی جود ** وز بلیسی چهره‌ی خوب سجود

بر مکن آن پر خلد آرای را ** بر مکن آن پر ره‌پیمای را

چون شنید این پند در وی بنگریست ** بعد از آن در نوحه آمد می‌گریست

نوحه و گریه‌ی دراز دردمند ** هر که آنجا بود بر گریه‌ش فکند

وآنک می‌پرسید پر کندن ز چیست ** بی‌جوابی شد پشیمان می‌گریست 615

کز فضولی من چرا پرسیدمش ** او ز غم پر بود شورانیدمش

می‌چکید از چشم تر بر خاک آب ** اندر آن هر قطره مدرج صد جواب

گریه‌ی با صدق بر جانها زند ** تا که چرخ و عرش را گریان کند

عقل و دلها بی‌گمان عرشی‌اند ** در حجاب از نور عرشی می‌زیند

در بیان آنک عقل و روح در آب و گل محبوس‌اند هم‌چون هاروت و ماروت در چاه بابل

هم‌چو هاروت و چو ماروت آن دو پاک ** بسته‌اند اینجا به چاه سهمناک 620

عالم سفلی و شهوانی درند ** اندرین چه گشته‌اند از جرم‌بند

سحر و ضد سحر را بی‌اختیار ** زین دو آموزند نیکان و شرار

لیک اول پند بدهندش که هین ** سحر را از ما میاموز و مچین

ما بیاموزیم این سحر ای فلان ** از برای ابتلا و امتحان

که امتحان را شرط باشد اختیار ** اختیاری نبودت بی‌اقتدار 625

میلها هم‌چون سگان خفته‌اند ** اندریشان خیر و شر بنهفته‌اند

چونک قدرت نیست خفتند این رده ** هم‌چو هیزم‌پاره‌ها و تن‌زده

تا که مرداری در آید در میان ** نفخ صور حرص کوبد بر سگان

چون در آن کوچه خری مردار شد ** صد سگ خفته بدان بیدار شد

حرصهای رفته اندر کتم غیب ** تاختن آورد سر بر زد ز جیب 630

موبه موی هر سگی دندان شده ** وز برای حیله دم جنبان شده

نیم زیرش حیله بالا آن غضب ** چون ضعیف آتش که یابد او حطب

شعله شعله می‌رسد از لامکان ** می‌رود دود لهب تا آسمان

صد چنین سگ اندرین تن خفته‌اند ** چون شکاری نیستشان بنهفته‌اند

یا چو بازانند و دیده دوخته ** در حجاب از عشق صیدی سوخته 635

تا کله بردارد و بیند شکار ** آنگهان سازد طواف کوهسار

شهوت رنجور ساکن می‌بود ** خاطر او سوی صحت می‌رود

چون ببیند نان و سیب و خربزه ** در مصاف آید مزه و خوف بزه

گر بود صبار دیدن سود اوست ** آن تهیج طبع سستش را نکوست

ور نباشد صبر پس نادیده به ** تیر دور اولی ز مرد بی‌زره 640

جواب گفتن طاوس آن سایل را

چون ز گریه فارغ آمد گفت رو ** که تو رنگ و بوی را هستی گرو

آن نمی‌بینی که هر سو صد بلا ** سوی من آید پی این بالها