تا شود کم این جمال و این کمال ** چون نماند رو کم افتم در وبال

چون بدین نیت خراشم بزه نیست ** که به زخم این روی را پوشیدنیست

گر دلم خوی ستیری داشتی ** روی خوبم جز صفا نفراشتی 665

چون ندیدم زور و فرهنگ و صلاح ** خصم دیدم زود بشکستم سلاح

تا نگردد تیغ من او را کمال ** تا نگردد خنجرم بر من وبال

می‌گریزم تا رگم جنبان بود ** کی فرار از خویشتن آسان بود

آنک از غیری بود او را فرار ** چون ازو ببرید گیرد او قرار

من که خصمم هم منم اندر گریز ** تا ابد کار من آمد خیزخیز 670

نه به هندست آمن و نه در ختن ** آنک خصم اوست سایه‌ی خویشتن

در صفت آن بی‌خودان کی از شر خود و هنر خود آمن شده‌اند کی فانی‌اند در بقای حق هم‌چون ستارگان کی فانی‌اند روز در آفتاب و فانی را خوف آفت و خطر نباشد

چون فناش از فقر پیرایه شود ** او محمدوار بی‌سایه شود

فقر فخری را فنا پیرایه شد ** چون زبانه‌ی شمع او بی‌سایه شد

شمع جمله شد زبانه پا و سر ** سایه را نبود بگرد او گذر

موم از خویش و ز سایه در گریخت ** در شعاع از بهر او کی شمع ریخت 675

گفت او بهر فنایت ریختم ** گفت من هم در فنا بگریختم

این شعاع باقی آمد مفترض ** نه شعاع شمع فانی عرض

شمع چون در نار شد کلی فنا ** نه اثر بینی ز شمع و نه ضیا

هست اندر دفع ظلمت آشکار ** آتش صورت به مومی پایدار

برخلاف موم شمع جسم کان ** تا شود کم گردد افزون نور جان 680

این شعاع باقی و آن فانیست ** شمع جان را شعله‌ی ربانیست

این زبانه‌ی آتشی چون نور بود ** سایه‌ی فانی شدن زو دور بود

ابر را سایه بیفتد در زمین ** ماه را سایه نباشد همنشین

بی‌خودی بی‌ابریست ای نیک‌خواه ** باشی اندر بی‌خودی چون قرص ماه

باز چون ابری بیاید رانده ** رفت نور از مه خیالی مانده 685

از حجاب ابر نورش شد ضعیف ** کم ز ماه نو شد آن بدر شریف

مه خیالی می‌نماید ز ابر و گرد ** ابر تن ما را خیال‌اندیش کرد

لطف مه بنگر که این هم لطف اوست ** که بگفت او ابرها ما را عدوست

مه فراغت دارد از ابر و غبار ** بر فراز چرخ دارد مه مدار

ابر ما را شد عدو و خصم جان ** که کند مه را ز چشم ما نهان 690

حور را این پرده زالی می‌کند ** بدر را کم از هلالی می‌کند

ماه ما را در کنار عز نشاند ** دشمن ما را عدوی خویش خواند

تاب ابر و آب او خود زین مهست ** هر که مه خواند ابر را بس گمرهست

نور مه بر ابر چون منزل شدست ** روی تاریکش ز مه مبدل شدست

گرچه همرنگ مهست و دولتیست ** اندر ابر آن نور مه عاریتیست 695

در قیامت شمس و مه معزول شد ** چشم در اصل ضیا مشغول شد

تا بداند ملک را از مستعار ** وین رباط فانی از دارالقرار

دایه عاریه بود روزی سه چار ** مادرا ما را تو گیر اندر کنار

پر من ابرست و پرده‌ست و کثیف ** ز انعکاس لطف حق شد او لطیف

بر کنم پر را و حسنش را ز راه ** تا ببینم حسن مه را هم ز ماه 700

من نخواهم دایه مادر خوشترست ** موسی‌ام من دایه‌ی من مادرست

من نخواهم لطف مه از واسطه ** که هلاک قوم شد این رابطه

یا مگر ابری شود فانی راه ** تا نگردد او حجاب روی ماه

صورتش بنماید او در وصف لا ** هم‌چو جسم انبیا و اولیا

آنچنان ابری نباشد پرده‌بند ** پرده‌در باشد به معنی سودمند 705

آن‌چنان که اندر صباح روشنی ** قطره می‌بارید و بالا ابر نی

معجزه‌ی پیغامبری بود آن سقا ** گشته ابر از محو هم‌رنگ سما

بود ابر و رفته از وی خوی ابر ** این چنین گردد تن عاشق به صبر

تن بود اما تنی گم گشته زو ** گشته مبدل رفته از وی رنگ و بو

پر پی غیرست و سر از بهر من ** خانه‌ی سمع و بصر استون تن 710

جان فدا کردن برای صید غیر ** کفر مطلق دان و نومیدی ز خیر

هین مشو چون قند پیش طوطیان ** بلک زهری شو شو آمن از زیان