تا معیت راست آید زانک مرد ** با کسی جفتست کو را دوست کرد

تا معیت راست آید زانک مرد ** با کسی جفتست کو را دوست کرد 745

این جهان و آن جهان با او بود ** وین حدیث احمد خوش‌خو بود

گفت المرء مع محبوبه ** لا یفک القلب من مطلوبه

هر کجا دامست و دانه کم نشین ** رو زبون‌گیرا زبون‌گیران ببین

ای زبون‌گیر زبونان این بدان ** دست هم بالای دستست ای جوان

تو زبونی و زبون‌گیر ای عجب ** هم تو صید و صیدگیر اندر طلب 750

بین ایدی خلفهم سدا مباش ** که نبینی خصم را وآن خصم فاش

حرص صیادی ز صیدی مغفلست ** دلبریی می‌کند او بی‌دلست

تو کم از مرغی مباش اندر نشید ** بین ایدی خلف عصفوری بدید

چون به نزد دانه آید پیش و پس ** چند گرداند سر و رو آن نفس

کای عجب پیش و پسم صیاد هست ** تا کشم از بیم او زین لقمه دست 755

تو ببین پس قصه‌ی فجار را ** پیش بنگر مرگ یار و جار را

که هلاکت دادشان بی‌آلتی ** او قرین تست در هر حالتی

حق شکنجه کرد و گرز و دست نیست ** پس بدان بی‌دست حق داورکنیست

آنک می‌گفتی اگر حق هست کو ** در شکنجه او مقر می‌شد که هو

آنک می‌گفت این بعیدست و عجیب ** اشک می‌راند و همی گفت ای قریب 760

چون فرار از دام واجب دیده است ** دام تو خود بر پرت چفسیده است

بر کنم من میخ این منحوس دام ** از پی کامی نباشم طلخ‌کام

درخور عقل تو گفتم این جواب ** فهم کن وز جست و جو رو بر متاب

بسکل این حبلی که حرص است و حسد ** یاد کن فی جیدها حبل مسد

صفت کشتن خلیل علیه‌السلام زاغ را کی آن اشارت به قمع کدام صفت بود از صفات مذمومه‌ی مهلکه در مرید

این سخن را نیست پایان و فراغ ** ای خلیل حق چرا کشتی تو زاغ 765

بهر فرمان حکمت فرمان چه بود ** اندکی ز اسرار آن باید نمود

کاغ کاغ و نعره‌ی زاغ سیاه ** دایما باشد به دنیا عمرخواه

هم‌چو ابلیس از خدای پاک فرد ** تا قیامت عمر تن درخواست کرد

گفت انظرنی الی یوم الجزا ** کاشکی گفتی که تبنا ربنا

عمر بی توبه همه جان کندنست ** مرگ حاضر غایب از حق بودنست 770

عمر و مرگ این هر دو با حق خوش بود ** بی‌خدا آب حیات آتش بود

آن هم از تاثیر لعنت بود کو ** در چنان حضرت همی‌شد عمرجو

از خدا غیر خدا را خواستن ** ظن افزونیست و کلی کاستن

خاصه عمری غرق در بیگانگی ** در حضور شیر روبه‌شانگی

عمر بیشم ده که تا پس‌تر روم ** مهلم افزون کن که تا کمتر شوم 775

تا که لعنت را نشانه او بود ** بد کسی باشد که لعنت‌جو بود

عمر خوش در قرب جان پروردنست ** عمر زاغ از بهر سرگین خوردنست

عمر بیشم ده که تا گه می‌خورم ** دایم اینم ده که بس بدگوهرم

گرنه گه خوارست آن گنده‌دهان ** گویدی کز خوی زاغم وا رهان

مناجات

ای مبدل کرده خاکی را به زر ** خاک دیگر را بکرده بوالبشر 780

کار تو تبدیل اعیان و عطا ** کار من سهوست و نسیان و خطا

سهو و نسیان را مبدل کن به علم ** من همه خلمم مرا کن صبر و حلم

ای که خاک شوره را تو نان کنی ** وی که نان مرده را تو جان کنی

ای که جان خیره را رهبر کنی ** وی که بی‌ره را تو پیغمبر کنی

می‌کنی جزو زمین را آسمان ** می‌فزایی در زمین از اختران 785

هر که سازد زین جهان آب حیات ** زوترش از دیگران آید ممات

دیده‌ی دل کو به گردون بنگریست ** دید که اینجا هر دمی میناگریست

قلب اعیانست و اکسیری محیط ** ایتلاف خرقه‌ی تن بی‌مخیط

تو از آن روزی که در هست آمدی ** آتشی یا بادی یا خاکی بدی

گر بر آن حالت ترا بودی بقا ** کی رسیدی مر ترا این ارتقا 790

از مبدل هستی اول نماند ** هستی بهتر به جای آن نشاند

هم‌چنین تا صد هزاران هستها ** بعد یکدیگر دوم به ز ابتدا

از مبدل بین وسایط را بمان ** کز وسایط دور گردی ز اصل آن

واسطه هر جا فزون شد وصل جست ** واسطه کم ذوق وصل افزونترست