گفت چون باشد خود آن شوریده خواب ** که در آید در دهانش آفتاب

چون بود آن تشنه‌ای کو گل چرد ** آب بر سر بنهدش خوش می‌برد 1185

در بیان آنک مصطفی علیه‌السلام شنید کی عیسی علیه‌السلام بر روی آب رفت فرمود لو ازداد یقینه لمشی علی الهواء

هم‌چو عیسی بر سرش گیرد فرات ** که ایمنی از غرقه در آب حیات

گوید احمد گر یقینش افزون بدی ** خود هوایش مرکب و مامون بدی

هم‌چو من که بر هوا راکب شدم ** در شب معراج مستصحب شدم

گفت چون باشد سگی کوری پلید ** جست او از خواب خود را شیر دید

نه چنان شیری که کس تیرش زند ** بل ز بیمش تیغ و پیکان بشکند 1190

کور بر اشکم رونده هم‌چو مار ** چشمها بگشاد در باغ و بهار

چون بود آن چون که از چونی رهید ** در حیاتستان بی‌چونی رسید

گشت چونی‌بخش اندر لامکان ** گرد خوانش جمله چونها چون سگان

او ز بی‌چونی دهدشان استخوان ** در جنابت تن زن این سوره مخوان

تا ز چونی غسل ناری تو تمام ** تو برین مصحف منه کف ای غلام 1195

گر پلیدم ور نظیفم ای شهان ** این نخوانم پس چه خوانم در جهان

تو مرا گویی که از بهر ثواب ** غسل ناکرده مرو در حوض آب

از برون حوض غیر خاک نیست ** هر که او در حوض ناید پاک نیست

گر نباشد آبها را این کرم ** کو پذیرد مر خبث را دم به دم

وای بر مشتاق و بر اومید او ** حسرتا بر حسرت جاوید او 1200

آب دارد صد کرم صد احتشام ** که پلیدان را پذیرد والسلام

ای ضیاء الحق حسام‌الدین که نور ** پاسبان تست از شر الطیور

پاسبان تست نور و ارتقاش ** ای تو خورشید مستر از خفاش

چیست پرده پیش روی آفتاب ** جز فزونی شعشعه و تیزی تاب

پرده‌ی خورشید هم نور ربست ** بی‌نصیب از وی خفاشست و شبست 1205

هر دو چون در بعد و پرده مانده‌اند ** یا سیه‌رو یا فسرده مانده‌اند

چون نبشتی بعضی از قصه‌ی هلال ** داستان بدر آر اندر مقال

آن هلال و بدر دارند اتحاد ** از دوی دورند و از نقص و فساد

آن هلال از نقص در باطن بریست ** آن به ظاهر نقص تدریج آوریست

درس گوید شب به شب تدریج را ** در تانی بر دهد تفریج را 1210

در تانی گوید ای عجول خام ** پایه‌پایه بر توان رفتن به بام

دیگ را تدریج و استادانه جوش ** کار ناید قلیه‌ی دیوانه جوش

حق نه قادر بود بر خلق فلک ** در یکی لحظه به کن بی‌هیچ شک

پس چرا شش روز آن را درکشید ** کل یوم الف عام ای مستفید

خلقت طفل از چه اندر نه مه‌است ** زانک تدریج از شعار آن شه‌است 1215

خلقت آدم چرا چل صبح بود ** اندر آن گل اندک‌اندک می‌فزود

نه چو تو ای خام که اکنون تاختی ** طفلی و خود را تو شیخی ساختی

بر دویدی چون کدو فوق همه ** کو ترا پای جهاد و ملحمه

تکیه کردی بر درختان و جدار ** بر شدی ای اقرعک هم قرع‌وار

اول ار شد مرکبت سرو سهی ** لیک آخر خشک و بی‌مغزی تهی 1220

رنگ سبزت زرد شد ای قرع زود ** زانک از گلگونه بود اصلی نبود

داستان آن عجوزه کی روی زشت خویشتن را جندره و گلگونه می‌ساخت و ساخته نمی‌شد و پذیرا نمی‌آمد

بود کمپیری نودساله کلان ** پر تشنج روی و رنگش زعفران

چون سر سفره رخ او توی توی ** لیک در وی بود مانده عشق شوی

ریخت دندانهاش و مو چون شیر شد ** قد کمان و هر حسش تغییر شد

عشق شوی و شهوت و حرصش تمام ** عشق صید و پاره‌پاره گشته دام 1225

مرغ بی‌هنگام و راه بی‌رهی ** آتشی پر در بن دیگ تهی

عاشق میدان و اسپ و پای نی ** عاشق زمر و لب و سرنای نی

حرص در پیری جهودان را مباد ** ای شقیی که خداش این حرص داد

ریخت دندانهای سگ چون پیر شد ** ترک مردم کرد و سرگین‌گیر شد

این سگان شصت ساله را نگر ** هر دمی دندان سگشان تیزتر 1230

پیر سگ را ریخت پشم از پوستین ** این سگان پیر اطلس‌پوش بین

عشقشان و حرصشان در فرج و زر ** دم به دم چون نسل سگ بین بیشتر

این چنین عمری که مایه‌ی دوزخ است ** مر قصابان غضب را مسلخ است