پر همان و سر همان هیکل همان ** موسیی بر عرش و فرعونی مهان

در پی خو باش و با خوش‌خو نشین ** خوپذیری روغن گل را ببین

خاک گور از مرد هم یابد شرف ** تا نهد بر گور او دل روی و کف

خاک از همسایگی جسم پاک ** چون مشرف آمد و اقبال‌ناک

پس تو هم الجار ثم الدار گو ** گر دلی داری برو دلدار جو 3010

خاک او هم‌سیرت جان می‌شود ** سرمه‌ی چشم عزیزان می‌شود

ای بسا در گور خفته خاک‌وار ** به ز صد احیا به نفع و انتشار

سایه برده او و خاکش سایه‌مند ** صد هزاران زنده در سایه‌ی ویند

داستان آن مرد کی وظیفه داشت از محتسب تبریز و وامها کرده بود بر امید آن وظیفه و او را خبر نه از وفات او حاصل از هیچ زنده‌ای وام او گزارده نشد الا از محتسب متوفی گزارده شد چنانک گفته‌اند لیس من مات فاستراح بمیت انما المیت میت الاحیاء

آن یکی درویش ز اطراف دیار ** جانب تبریز آمد وامدار

نه هزارش وام بد از زر مگر ** بود در تبریز بدرالدین عمر 3015

محتسب بد او به دل بحر آمده ** هر سر مویش یکی حاتم‌کده

حاتم ار بودی گدای او شدی ** سر نهادی خاک پای او شدی

گر بدادی تشنه را بحری زلال ** در کرم شرمنده بودی زان نوال

ور بکردی ذره‌ای را مشرقی ** بودی آن در همتش نالایقی

بر امید او بیامد آن غریب ** کو غریبان را بدی خویش و نسیب 3020

با درش بود آن غریب آموخته ** وام بی‌حد از عطایش توخته

هم به پشت آن کریم او وام کرد ** که ببخششهاش واثق بود مرد

لا ابالی گشته زو و وام‌جو ** بر امید قلزم اکرام‌خو

وام‌داران روترش او شادکام ** هم‌چو گل خندان از آن روض الکرام

گرم شد پشتش ز خورشید عرب ** چه غمستش از سبال بولهب 3025

چونک دارد عهد و پیوند سحاب ** کی دریغ آید ز سقایانش آب

ساحران واقف از دست خدا ** کی نهند این دست و پا را دست و پا

روبهی که هست زان شیرانش پشت ** بشکند کله‌ی پلنگان را به مشت

آمدن جعفر رضی الله عنه به گرفتن قلعه به تنهایی و مشورت کردن ملک آن قلعه در دفع او و گفتن آن وزیر ملک را کی زنهار تسلیم کن و از جهل تهور مکن کی این مرد میدست و از حق جمعیت عظیم دارد در جان خویش الی آخره

چونک جعفر رفت سوی قلعه‌ای ** قلعه پیش کام خشکش جرعه‌ای

یک سواره تاخت تا قلعه بکر ** تا در قلعه ببستند از حذر 3030

زهره نه کس را که پیش آید به جنگ ** اهل کشتی را چه زهره با نهنگ

روی آورد آن ملک سوی وزیر ** که چه چاره‌ست اندرین وقت ای مشیر

گفت آنک ترک گویی کبر و فن ** پیش او آیی به شمشیر و کفن

گفت آخر نه یکی مردیست فرد ** گفت منگر خوار در فردی مرد

چشم بگشا قلعه را بنگر نکو ** هم‌چو سیمابست لرزان پیش او 3035

شسته در زین آن‌چنان محکم‌پیست ** گوییا شرقی و غربی با ویست

چند کس هم‌چون فدایی تاختند ** خویشتن را پیش او انداختند

هر یکی را او بگرزی می‌فکند ** سر نگوسار اندر اقدام سمند

داده بودش صنع حق جمعیتی ** که همی‌زد یک تنه بر امتی

چشم من چون دید روی آن قباد ** کثرت اعداد از چشمم فتاد 3040

اختران بسیار و خورشید ار یکیست ** پیش او بنیاد ایشان مندکیست

گر هزاران موش پیش آرند سر ** گربه را نه ترس باشد نه حذر

کی به پیش آیند موشان ای فلان ** نیست جمعیت درون جانشان

هست جمعیت به صورتها فشار ** جمع معنی خواه هین از کردگار

نیست جمعیت ز بسیاری جسم ** جسم را بر باد قایم دان چو اسم 3045

در دل موش ار بدی جمعیتی ** جمع گشتی چند موش از حمیتی

بر زدندی چون فدایی حمله‌ای ** خویش را بر گربه‌ی بی‌مهله‌ای

آن یکی چشمش بکندی از ضراب ** وان دگر گوشش دریدی هم به ناب

وان دگر سوراخ کردی پهلوش ** از جماعت گم شدی بیرون شوش

لیک جمعیت ندارد جان موش ** بجهد از جانش به بانگ گربه هوش 3050

خشک گردد موش زان گربه‌ی عیار ** گر بود اعداد موشان صد هزار

از رمه‌ی انبه چه غم قصاب را ** انبهی هش چه بندد خواب را

مالک الملک است جمعیت دهد ** شیر را تا بر گله‌ی گوران جهد

صد هزاران گور ده‌شاخ و دلیر ** چون عدم باشند پیش صول شیر

مالک الملک است بدهد ملک حسن ** یوسفی را تا بود چون ماء مزن 3055