هست ناقص آن سر اندر پیکرش ** چون سر گاوست گویی آن سرش

در دل خوارمشه این دم کار کرد ** اسپ را در منظر شه خوار کرد 3460

چون غرض دلاله گشت و واصفی ** از سه گز کرباس یابی یوسفی

چونک هنگام فراق جان شود ** دیو دلال در ایمان شود

پس فروشد ابله ایمان را شتاب ** اندر آن تنگی به یک ابریق آب

وان خیالی باشد و ابریق نی ** قصد آن دلال جز تخریق نی

این زمان که تو صحیح و فربهی ** صدق را بهر خیالی می‌دهی 3465

می‌فروشی هر زمانی در کان ** هم‌چو طفلی می‌ستانی گردگان

پس در آن رنجوری روز اجل ** نیست نادر گر بود اینت عمل

در خیالت صورتی جوشیده‌ای ** هم‌چو جوزی وقت دق پوسیده‌ای

هست از آغاز چون بدر آن خیال ** لیک آخر می‌شود هم‌چون هلال

گر تو اول بنگری چون آخرش ** فارغ آیی از فریب فاترش 3470

جوز پوسیده‌ست دنیا ای امین ** امتحانش کم کن از دورش ببین

شاه دید آن اسپ را با چشم حال ** وآن عمادالملک با چشم مل

چشم شه دو گز همی دید از لغز ** چشم آن پایان‌نگر پنجاه گز

آن چه سرمه‌ست آنک یزدان می‌کشد ** کز پس صد پرده بیند جان رشد

چشم مهتر چون به آخر بود جفت ** پس بدان دیده جهان را جیفه گفت 3475

زین یکی ذمش که بشنود او وحسپ ** پس فسرد اندر دل شه مهر اسپ

چشم خود بگذاشت و چشم او گزید ** هوش خود بگذاشت و قول او شنید

این بهانه بود و آن دیان فرد ** از نیاز آن در دل شه سرد کرد

در ببست از حسن او پیش بصر ** آن سخن بد در میان چون بانگ در

پرده کرد آن نکته را بر چشم شه ** که از آن پرده نماید مه سیه 3480

پاک بنایی که بر سازد حصون ** در جهان غیب از گفت و فسون

بانگ در دان گفت را از قصر راز ** تا که بانگ وا شدست این یا فراز

بانگ در محسوس و در از حس برون ** تبصرون این بانگ و در لا تبصرون

چنگ حکمت چونک خوش‌آواز شد ** تا چه در از روض جنت باز شد

بانگ گفت بد چو دروا می‌شود ** از سقر تا خود چه در وا می‌شود 3485

بانگ در بشنو چو دوری از درش ** ای خنک او را که وا شد منظرش

چون تو می‌بینی که نیکی می‌کنی ** بر حیات و راحتی بر می‌زنی

چونک تقصیر و فسادی می‌رود ** آن حیات و ذوق پنهان می‌شود

دید خود مگذار از دید خسان ** که به مردارت کشند این کرکسان

چشم چون نرگس فروبندی که چی ** هین عصاام کش که کورم ای اچی 3490

وان عصاکش که گزیدی در سفر ** خود ببینی باشد از تو کورتر

دست کورانه به حبل الله زن ** جز بر امر و نهی یزدانی متن

چیست حبل‌الله رها کردن هوا ** کین هوا شد صرصری مر عاد را

خلق در زندان نشسته از هواست ** مرغ را پرها ببسته از هواست

ماهی اندر تابه‌ی گرم از هواست ** رفته از مستوریان شرم از هواست 3495

خشم شحنه شعله‌ی نار از هواست ** چارمیخ و هیبت دار از هواست

شحنه‌ی اجسام دیدی بر زمین ** شحنه‌ی احکام جان را هم ببین

روح را در غیب خود اشکنجه‌هاست ** لیک تا نجهی شکنجه در خفاست

چون رهیدی بینی اشکنجه و دمار ** زانک ضد از ضد گردد آشکار

آنک در چه زاد و در آب سیاه ** او چه داند لطف دشت و رنج چاه 3500

چون رها کردی هوا از بیم حق ** در رسد سغراق از تسنیم حق

لا تطرق فی هواک سل سبیل ** من جناب الله نحو السلسبیل

لا تکن طوع الهوی مثل الحشیش ** ان ظل العرش اولی من عریش

گفت سلطان اسپ را وا پس برید ** زودتر زین مظلمه بازم خرید

با دل خود شه نفرمود این قدر ** شیر را مفریب زین راس البقر 3505

پای گاو اندر میان آری ز داو ** رو ندوزد حق بر اسپی شاخ گاو

بس مناسب صنعتست این شهره زاو ** کی نهد بر جسم اسپ او عضو گاو

زاو ابدان را مناسب ساخته ** قصرهای منتقل پرداخته