جان به جان پیوست و قالب‌ها چخید ** چون دو مرغ سربریده می‌طپید

چه سقایه چه ملک چه ارسلان ** چه حیا چه دین چه بیم و خوف جان 3960

چشمشان افتاده اندر عین و غین ** نه حسن پیداست این‌جا نه حسین

شد دراز و کو طریق بازگشت ** انتظار شاه هم از حد گذشت

شاه آمد تا ببیند واقعه ** دید آن‌جا زلزله‌ی القارعه

آن فقیه از بیم برجست و برفت ** سوی مجلس جام را بربود تفت

شه چون دوزخ پر شرار و پر نکال ** تشنه‌ی خون دو جفت بدفعال 3965

چون فقیهش دید رخ پر خشم و قهر ** تلخ و خونی گشته هم‌چون جام زهر

بانگ زد بر ساقیش که ای گرم‌دار ** چه نشستی خیره ده در طبعش آر

خنده آمد شاه را گفت ای کیا ** آمدم با طبع آن دختر ترا

پادشاهم کار من عدلست و داد ** زان خورم که یار را جودم بداد

آنچ آن را من ننوشم هم‌چو نوش ** کی دهم در خورد یار و خویش و توش 3970

زان خورانم من غلامان را که من ** می‌خورم بر خوان خاص خویشتن

زان خورانم بندگان را از طعام ** که خورم من خود ز پخته یا ز خام

من چو پوشم از خز و اطلس لباس ** زان بپوشانم حشم را نه پلاس

شرم دارم از نبی ذو فنون ** البسوهم گفت مما تلبسون

مصطفی کرد این وصیت با بنون ** اطعموا الاذناب مما تاکلون 3975

دیگران را بس به طبع آورده‌ای ** در صبوری چست و راغب کرده‌ای

هم به طبع‌آور بمردی خویش را ** پیشوا کن عقل صبراندیش را

چون قلاووزی صبرت پر شود ** جان به اوج عرش و کرسی بر شود

مصطفی بین که چو صبرش شد براق ** بر کشانیدش به بالای طباق

روان گشتن شاه‌زادگان بعد از تمام بحث و ماجرا به جانب ولایت چین سوی معشوق و مقصود تا به قدر امکان به مقصود نزدیک‌تر باشند اگر چه راه وصل مسدودست به قدر امکان نزدیک‌تر شدن محمودست الی آخره

این بگفتند و روان گشتند زود ** هر چه بود ای یار من آن لحظه بود 3980

صبر بگزیدند و صدیقین شدند ** بعد از آن سوی بلاد چین شدند

والدین و ملک را بگذاشتند ** راه معشوق نهان بر داشتند

هم‌چو ابراهیم ادهم از سریر ** عشقشان بی‌پا و سر کرد و فقیر

یا چو ابراهیم مرسل سرخوشی ** خویش را افکند اندر آتشی

یا چو اسمعیل صبار مجید ** پیش عشق و خنجرش حلقی کشید 3985

حکایت امرء القیس کی پادشاه عرب بود و به صورت عظیم به جمال بود یوسف وقت خود بود و زنان عرب چون زلیخا مرده‌ی او و او شاعر طبع قفا نبک من ذکری حبیب و منزل چون همه زنان او را به جان می‌جستند ای عجب غزل او و ناله‌ی او بهر چه بود مگر دانست کی این‌ها همه تمثال صورتی‌اند کی بر تخته‌های خاک نقش کرده‌اند عاقبت این امرء القیس را حالی پیدا شد کی نیم‌شب از ملک و فرزند گریخت و خود را در دلقی پنهان کرد و از آن اقلیم به اقلیم دیگر رفت در طلب آن کس کی از اقلیم منزه است یختص برحمته من یشاء الی آخره

امرء القیس از ممالک خشک‌لب ** هم کشیدش عشق از خطه‌ی عرب

تا بیامد خشت می‌زد در تبوک ** با ملک گفتند شاهی از ملوک

امرء القیس آمدست این‌جا به کد ** در شکار عشق و خشتی می‌زند

آن ملک برخاست شب شد پیش او ** گفته او را ای ملیک خوب‌رو

یوسف وقتی دو ملکت شد کمال ** مر ترا رام از بلاد و از جمال 3990

گشته مردان بندگان از تیغ تو ** وان زنان ملک مه بی‌میغ تو

پیش ما باشی تو بخت ما بود ** جان ما از وصل تو صد جان شود

هم من و هم ملک من مملوک تو ** ای به همت ملک‌ها متروک تو

فلسفه گفتش بسی و او خموش ** ناگهان وا کرد از سر روی‌پوش

تا چه گفتش او به گوش از عشق و درد ** هم‌چو خود در حال سرگردانش کرد 3995

دست او بگرفت و با او یار شد ** او هم از تخت و کمر بیزار شد

تا بلاد دور رفتند این دو شه ** عشق یک کرت نکردست این گنه

بر بزرگان شهد و بر طفلانست شیر ** او بهر کشتی بود من الاخیر

غیر این دو بس ملوک بی‌شمار ** عشقشان از ملک بربود و تبار

جان این سه شه‌بچه هم گرد چین ** هم‌چو مرغان گشته هر سو دانه‌چین 4000

زهره نی تا لب گشایند از ضمیر ** زانک رازی با خطر بود و خطیر

صد هزاران سر بپولی آن زمان ** عشق خشم آلوده زه کرده کمان

عشق خود بی‌خشم در وقت خوشی ** خوی دارد دم به دم خیره‌کشی

این بود آن لحظه کو خشنود شد ** من چه گویم چونک خشم‌آلود شد

لیک مرج جان فدای شیر او ** کش کشد این عشق و این شمشیر او 4005

کشتنی به از هزاران زندگی ** سلطنت‌ها مرده‌ی این بندگی

با کنایت رازها با هم‌دگر ** پست گفتندی به صد خوف و حذر

راز را غیر خدا محرم نبود ** آه را جز آسمان هم‌دم نبود