با خلیل آتش گل و ریحان و ورد ** باز بر نمرودیان مرگست و درد

بارها گفتیم این را ای حسن ** می‌نگردم از بیانش سیر من

بارها خوردی تو نان دفع ذبول ** این همان نانست چون نبوی ملول

در تو جوعی می‌رسد تو ز اعتلال ** که همی‌سوزد ازو تخمه و ملال

هرکه را درد مجاعت نقد شد ** نو شدن با جزو جزوش عقد شد 4295

لذت از جوعست نه از نقل نو ** با مجاعت از شکر به نان جو

پس ز بی‌جوعیست وز تخمه‌ی تمام ** آن ملالت نه ز تکرار کلام

چون ز دکان و مکاس و قیل و قال ** در فریب مردمت ناید ملال

چون ز غیبت و اکل لحم مردمان ** شصت سالت سیریی نامد از آن

عشوه‌ها در صید شله‌ی کفته تو ** بی ملولی بارها خوش گفته تو 4300

بار آخر گوییش سوزان و چست ** گرم‌تر صد بار از بار نخست

درد داروی کهن را نو کند ** درد هر شاخ ملولی خو کند

کیمیای نو کننده دردهاست ** کو ملولی آن طرف که درد خاست

هین مزن تو از ملولی آه سرد ** درد جو و درد جو و درد درد

خادع دردند درمان‌های ژاژ ** ره‌زنند و زرستانان رسم باژ 4305

آب شوری نیست در مان عطش ** وقت خوردن گر نماید سرد و خوش

لیک خادع گشته و مانع شد ز جست ** ز آب شیرینی کزو صد سبزه رست

هم‌چنین هر زر قلبی مانعست ** از شناس زر خوش هرجا که هست

پا و پرت را به تزویری برید ** که مراد تو منم گیر ای مرید

گفت دردت چینم او خود درد بود ** مات بود ار چه به ظاهر برد بود 4310

رو ز درمان دروغین می‌گریز ** تا شود دردت مصیب و مشک‌بیز

گفت نه دزدی تو و نه فاسقی ** مرد نیکی لیک گول و احمقی

بر خیال و خواب چندین ره کنی ** نیست عقلت را تسوی روشنی

بارها من خواب دیدم مستمر ** که به بغدادست گنجی مستتر

در فلان سوی و فلان کویی دفین ** بود آن خود نام کوی این حزین 4315

هست در خانه‌ی فلانی رو بجو ** نام خانه و نام او گفت آن عدو

دیده‌ام خود بارها این خواب من ** که به بغدادست گنجی در وطن

هیچ من از جا نرفتم زین خیال ** تو به یک خوابی بیایی بی‌ملال

خواب احمق لایق عقل ویست ** هم‌چو او بی‌قیمتست و لاشیست

خواب زن کمتر ز خواب مرد دان ** از پی نقصان عقل و ضعف جان 4320

خواب ناقص‌عقل و گول آید کساد ** پس ز بی‌عقلی چه باشد خواب باد

گفت با خود گنج در خانه‌ی منست ** پس مرا آن‌جا چه فقر و شیونست

بر سر گنج از گدایی مرده‌ام ** زانک اندر غفلت و در پرده‌ام

زین بشارت مست شد دردش نماند ** صد هزار الحمد بی لب او بخواند

گفت بد موقوف این لت لوت من ** آب حیوان بود در حانوت من 4325

رو که بر لوت شگرفی بر زدم ** کوری آن وهم که مفلس بدم

خواه احمق‌دان مرا خواهی فرو ** آن من شد هرچه می‌خواهی بگو

من مراد خویش دیدم بی‌گمان ** هرچه خواهی گو مرا ای بددهان

تو مرا پر درد گو ای محتشم ** پیش تو پر درد و پیش خود خوشم

وای اگر بر عکس بودی این مطار ** پیش تو گلزار و پیش خویش راز 4330

مثل

گفت با درویش روزی یک خسی ** که ترا این‌جا نمی‌داند کسی

گفت او گر می‌نداند عامیم ** خویش را من نیک می‌دانم کیم

وای اگر بر عکس بودی درد و ریش ** او بدی بینای من من کور خویش

احمقم گیر احمقم من نیک‌بخت ** بخت بهتر از لجاج و روی سخت

این سخن بر وفق ظنت می‌جهد ** ورنه بختم داد عقلم هم دهد 4335

بازگشتن آن شخص شادمان و مراد یافته و خدای را شکر گویان و سجده کنان و حیران در غرایب اشارات حق و ظهور تاویلات آن در وجهی کی هیچ عقلی و فهمی بدانجا نرسد

باز گشت از مصر تا بغداد او ** ساجد و راکع ثناگر شکرگو

جمله ره حیران و مست او زین عجب ** ز انعکاس روزی و راه طلب

کر کجا اومیدوارم کرده بود ** وز کجا افشاند بر من سیم و سود

این چه حکمت بود که قبله‌ی مراد ** کردم از خانه برون گمراه و شاد

تا شتابان در ضلالت می‌شدم ** هر دم از مطلب جداتر می‌بدم 4340