حد ندارد این مثل کم جو سخن ** تو برو تحصیل استعداد کن

بهر استعداد تا اکنون نشست ** شوق از حد رفت و آن نامد به دست

گفت استعداد هم از شه رسد ** بی ز جان کی مستعد گردد جسد

لطف‌های شه غمش را در نوشت ** شد که صید شه کند او صید گشت

هر که در اشکار چون تو صید شد ** صید را ناکرده قید او قید شد 4440

هرکه جویای امیری شد یقین ** پیش از آن او در اسیری شد رهین

عکس می‌دان نقش دیباجه‌ی جهان ** نام هر بنده‌ی جهان خواجه‌ی جهان

ای تن کژ فکرت معکوس‌رو ** صد هزار آزاد را کرده گرو

مدتی بگذار این حیلت پزی ** چند دم پیش از اجل آزاد زی

ور در آزادیت چون خر راه نیست ** هم‌چو دلوت سیر جز در چاه نیست 4445

مدتی رو ترک جان من بگو ** رو حریف دیگری جز من بجو

نوبت من شد مرا آزاد کن ** دیگری را غیر من داماد کن

ای تن صدکاره ترک من بگو ** عمر من بردی کسی دیگر بجو

مفتون شدن قاضی بر زن جوحی و در صندوق ماندن و نایب قاضی صندوق را خریدن باز سال دوم آمدن زن جوحی بر امید بازی پارینه و گفتن قاضی کی مرا آزاد کن و کسی دیگر را بجوی الی آخر القصه

جوحی هر سالی ز درویشی به فن ** رو بزن کردی کای دلخواه زن

چون سلاحت هست رو صیدی بگیر ** تا بدوشانیم از صید تو شیر 4450

قوس ابرو تیر غمزه دام کید ** بهر چه دادت خدا از بهر صید

رو پی مرغی شگرفی دام نه ** دانه بنما لیک در خوردش مده

کام بنما و کن او را تلخ‌کام ** کی خورد دانه چو شد در حبس دام

شد زن او نزد قاضی در گله ** که مرا افغان ز شوی ده‌دله

قصه کوته کن که قاضی شد شکار ** از مقال و از جمال آن نگار 4455

گفت اندر محکمه‌ست این غلغله ** من نتوانم فهم کردن این گله

گر به خلوت آیی ای سرو سهی ** از ستم‌کاری شو شرحم دهی

گفت خانه‌ی تو ز هر نیک و بدی ** باشد از بهر گله آمد شدی

خانه‌ی سر جمله پر سودا بود ** صدر پر وسواس و پر غوغا بود

باقی اعضا ز فکر آسوده‌اند ** وآن صدور از صادران فرسوده‌اند 4460

در خزان و باد خوف حق گریز ** آن شقایق‌های پارین را بریز

این شقایق منع نو اشکوفه‌هاست ** که درخت دل برای آن نماست

خویش را در خواب کن زین افتکار ** سر ز زیر خواب در یقظت بر آر

هم‌چو آن اصحاب کهف ای خواجه زود ** رو به ایقاظا که تحسبهم رقود

گفت قاضی ای صنم معمول چیست ** گفت خانه‌ی این کنیزک بس تهیست 4465

خصم در ده رفت و حارس نیز نیست ** بهر خلوت سخت نیکو مسکنیست

امشب ار امکان بود آنجا بیا ** کار شب بی سمعه است و بی‌ریا

جمله جاسوسان ز خمر خواب مست ** زنگی شب جمله را گردن زدست

خواند بر قاضی فسون‌های عجب ** آن شکرلب وانگهانی از چه لب

چند با آدم بلیس افسانه کرد ** چون حوا گفتش بخور آنگاه خورد 4470

اولین خون در جهان ظلم و داد ** از کف قابیل بهر زن فتاد

نوح چون بر تابه بریان ساختی ** واهله بر تابه سنگ انداختی

مکر زن بر کار او چیره شدی ** آب صاف وعظ او تیره شدی

قوم را پیغام کردی از نهان ** که نگه دارید دین زین گمرهان

رفتن قاضی به خانه‌ی زن جوحی و حلقه زدن جوحی به خشم بر در و گریختن قاضی در صندوقی الی آخره

مکر زن پایان ندارد رفت شب ** قاضی زیرک سوی زن بهر دب 4475

زن دو شمع و نقل مجلس راست کرد ** گفت ما مستیم بی این آب‌خورد

اندر آن دم جوحی آمد در بزد ** جست قاضی مهربی تا در خزد

غیر صندوقی ندید او خلوتی ** رفت در صندوق از خوف آن فتی

اندر آمد جوحی و گفت ای حریف ** اتی وبالم در ربیع و در خریف

من چه دارم که فداات نیست آن ** که ز من فریاد داری هر زمان 4480

بر لب خشکم گشادستی زبان ** گاه مفلس خوانیم گه قلتبان

این دو علت گر بود ای جان مرا ** آن یکی از تست و دیگر از خدا

من چه دارم غیر آن صندوق که آن ** هست مایه‌ی تهمت و پایه‌ی گمان

خلق پندارند زر دارم درون ** داد واگیرند از من زین ظنون

صورت صندوق بس زیباست لیک ** از عروض و سیم و ز خالیست نیک 4485