بس شده‌‌ستم در مصاف و کارزار ** همچو شیر آن دم که باشد کار زار

بس که خوردم بس زدم زخم گران ** دل قوی تر بوده‌‌ام از دیگران‌‌

بی‌‌سلاح این مرد خفته بر زمین ** من به هفت اندام لرزان چیست این‌‌

هیبت حق است این از خلق نیست ** هیبت این مرد صاحب دلق نیست‌‌

هر که ترسید از حق و تقوی گزید ** ترسد از وی جن و انس و هر که دید 1425

اندر این فکرت به حرمت دست بست ** بعد یک ساعت عمر از خواب جست‌‌

سلام کردن رسول روم بر عمر

کرد خدمت مر عمر را و سلام ** گفت پیغمبر سلام آن گه کلام‌‌

پس علیکش گفت و او را پیش خواند ** ایمنش کرد و به پیش خود نشاند

لا تخافوا هست نزل خایفان ** هست در خور از برای خایف آن‌‌

هر که ترسد مر و را ایمن کنند ** مر دل ترسنده را ساکن کنند 1430

آن که خوفش نیست چون گویی مترس ** درس چه دهی نیست او محتاج درس‌‌

آن دل از جا رفته را دل شاد کرد ** خاطر ویرانش را آباد کرد

بعد از آن گفتش سخنهای دقیق ** وز صفات پاک حق نعم الرفیق‌‌

وز نوازشهای حق ابدال را ** تا بداند او مقام و حال را

حال چون جلوه ست ز آن زیبا عروس ** وین مقام آن خلوت آمد با عروس‌‌ 1435

جلوه بیند شاه و غیر شاه نیز ** وقت خلوت نیست جز شاه عزیز

جلوه کرده خاص و عامان را عروس ** خلوت اندر شاه باشد با عروس‌‌

هست بسیار اهل حال از صوفیان ** نادر است اهل مقام اندر میان‌‌

از منازلهای جانش یاد داد ** وز سفرهای روانش یاد داد

وز زمانی کز زمان خالی بده ست ** وز مقام قدس که اجلالی بده ست‌‌ 1440

وز هوایی کاندر او سیمرغ روح ** پیش از این دیده ست پرواز و فتوح‌‌

هر یکی پروازش از آفاق بیش ** وز امید و نهمت مشتاق بیش‌‌

چون عمر اغیار رو را یار یافت ** جان او را طالب اسرار یافت‌‌

شیخ کامل بود و طالب مشتهی ** مرد چابک بود و مرکب درگهی‌‌

دید آن مرشد که او ارشاد داشت ** تخم پاک اندر زمین پاک کاشت‌‌ 1445

سؤال کردن رسول روم از عمر

مرد گفتش کای امیر المؤمنین ** جان ز بالا چون در آمد در زمین‌‌

مرغ بی‌‌اندازه چون شد در قفص ** گفت حق بر جان فسون خواند و قصص‌‌

بر عدمها کان ندارد چشم و گوش ** چون فسون خواند همی‌‌آید به جوش‌‌

از فسون او عدمها زود زود ** خوش معلق می‌‌زند سوی وجود

باز بر موجود افسونی چو خواند ** زو دو اسبه در عدم موجود راند 1450

گفت در گوش گل و خندانش کرد ** گفت با سنگ و عقیق کانش کرد

گفت با جسم آیتی تا جان شد او ** گفت با خورشید تا رخشان شد او

باز در گوشش دمد نکته‌‌ی مخوف ** در رخ خورشید افتد صد کسوف‌‌

تا به گوش ابر آن گویا چه خواند ** کاو چو مشک از دیده‌‌ی خود اشک راند

تا به گوش خاک حق چه خوانده است ** کاو مراقب گشت و خامش مانده است‌‌ 1455

در تردد هر که او آشفته است ** حق به گوش او معما گفته است‌‌

تا کند محبوسش اندر دو گمان ** آن کنم کاو گفت یا خود ضد آن‌‌

هم ز حق ترجیح یابد یک طرف ** ز آن دو یک را بر گزیند ز آن کنف‌‌

گر نخواهی در تردد هوش جان ** کم فشار این پنبه اندر گوش جان‌‌

تا کنی فهم آن معماهاش را ** تا کنی ادراک رمز و فاش را 1460

پس محل وحی گردد گوش جان ** وحی چه بود گفتنی از حس نهان‌‌

گوش جان و چشم جان جز این حس است ** گوش عقل و گوش ظن زین مفلس است‌‌

لفظ جبرم عشق را بی‌‌صبر کرد ** و آن که عاشق نیست حبس جبر کرد

این معیت با حق است و جبر نیست ** این تجلی مه است این ابر نیست‌‌

ور بود این جبر جبر عامه نیست ** جبر آن اماره‌‌ی خودکامه نیست‌‌ 1465

جبر را ایشان شناسند ای پسر ** که خدا بگشادشان در دل بصر

غیب و آینده بر ایشان گشت فاش ** ذکر ماضی پیش ایشان گشت لاش‌‌

اختیار و جبر ایشان دیگر است ** قطره‌‌ها اندر صدفها گوهر است‌‌

هست بیرون قطره‌‌ی خرد و بزرگ ** در صدف آن در خرد است و سترگ‌‌

طبع ناف آهو است آن قوم را ** از برون خون و درونشان مشکها 1470