این همه غمها که اندر سینه‌‌هاست ** از بخار و گرد بود و باد ماست‌‌

این غمان بیخ کن چون داس ماست ** این چنین شد و آن چنان وسواس ماست‌‌

دان که هر رنجی ز مردن پاره‌‌ای است ** جزو مرگ از خود بران گر چاره‌‌ای است‌‌

چون ز جزو مرگ نتوانی گریخت ** دان که کلش بر سرت خواهند ریخت‌‌

جزو مرگ ار گشت شیرین مر ترا ** دان که شیرین می‌‌کند کل را خدا 2300

دردها از مرگ می‌‌آید رسول ** از رسولش رو مگردان ای فضول‌‌

هر که شیرین می‌‌زید او تلخ مرد ** هر که او تن را پرستد جان نبرد

گوسفندان را ز صحرا می‌‌کشند ** آن که فربه تر مر آن را می‌‌کشند

شب گذشت و صبح آمد ای تمر ** چند گیری این فسانه‌‌ی زر ز سر

تو جوان بودی و قانع‌‌تر بدی ** زر طلب گشتی خود اول زر بدی‌‌ 2305

رز بدی پر میوه چون کاسد شدی ** وقت میوه پختنت فاسد شدی‌‌

میوه‌‌ات باید که شیرین‌‌تر شود ** چون رسن تابان نه واپس‌‌تر رود

جفت مایی جفت باید هم صفت ** تا بر آید کارها با مصلحت‌‌

جفت باید بر مثال همدگر ** در دو جفت کفش و موزه در نگر

گر یکی کفش از دو تنگ آید بپا ** هر دو جفتش کار ناید مر ترا 2310

جفت در یک خرد و آن دیگر بزرگ ** جفت شیر بیشه دیدی هیچ گرگ‌‌

راست ناید بر شتر جفت جوال ** آن یکی خالی و این پر مال مال‌‌

من روم سوی قناعت دل قوی ** تو چرا سوی شناعت می‌‌روی‌‌

مرد قانع از سر اخلاص و سوز ** زین نسق می‌‌گفت با زن تا به روز

نصیحت کردن زن مر شوی را که سخن افزون از قدم و از مقام خود مگو لم تقولون ما لا تفعلونکه این سخنها اگر چه راست است این مقام توکل ترا نیست و این سخن گفتن فوق مقام و معامله‌‌ی خود زیان دارد و کبر مقتا عند الله باشد

زن بر او زد بانگ کای ناموس کیش ** من فسون تو نخواهم خورد بیش‌‌ 2315

ترهات از دعوی و دعوت مگو ** رو سخن از کبر وز نخوت مگو

چند حرف طمطراق و کار و بار ** کار و حال خود ببین و شرم دار

کبر زشت و از گدایان زشت‌‌تر ** روز سرد و برف و آن گه جامه تر

چند دعوی و دم و باد و بروت ** ای ترا خانه چو بیت العنکبوت‌‌

از قناعت کی تو جان افروختی ** از قناعتها تو نام آموختی‌‌ 2320

گفت پیغمبر قناعت چیست گنج ** گنج را تو وا نمی‌‌دانی ز رنج‌‌

این قناعت نیست جز گنج روان ** تو مزن لاف ای غم و رنج روان‌‌

تو مخوانم جفت، کمتر زن بغل ** جفت انصافم نیم جفت دغل‌‌

چون قدم با میر و با بگ می‌‌زنی ** چون ملخ را در هوا رگ می‌‌زنی‌‌

با سگان زین استخوان در چالشی ** چون نی اشکم تهی در نالشی‌‌ 2325

سوی من منگر به خواری سست سست ** تا نگویم آن چه در رگهای تست‌‌

عقل خود را از من افزون دیده‌‌ای ** مر من کم عقل را چون دیده‌‌ای‌‌

همچو گرگ غافل اندر ما مجه ** ای ز ننگ عقل تو بی‌‌عقل به‌‌

چون که عقل تو عقیله‌‌ی مردم است ** آن نه عقل است آن که مار و کژدم است‌‌

خصم ظلم و مکر تو الله باد ** فضل و عقل تو ز ما کوتاه باد 2330

هم تو ماری هم فسون‌‌گر ای عجب ** مارگیر و ماری ای ننگ عرب‌‌

زاغ اگر زشتی خود بشناختی ** همچو برف از درد و غم بگداختی‌‌

مرد افسونگر بخواند چون عدو ** او فسون بر مار و مار افسون بر او

گر نبودی دام او افسون مار ** کی فسون مار را گشتی شکار

مرد افسونگر ز حرص کسب و کار ** در نیابد آن زمان افسون مار 2335

مار گوید ای فسون‌‌گر هین و هین ** آن خود دیدی فسون من ببین‌‌

تو به نام حق فریبی مر مرا ** تا کنی رسوای شور و شر مرا

نام حقم بست نه آن رای تو ** نام حق را دام کردی وای تو

نام حق بستاند از تو داد من ** من به نام حق سپردم جان و تن‌‌

یا به زخم من رگ جانت برد ** یا که همچون من به زندانت برد 2340

زن از این گونه خشن گفتارها ** خواند بر شوی جوان طومارها

نصیحت کردن مرد مر زن را که در فقیران به خواری منگر و در کار حق به گمان کمال نگر و طعنه مزن بر فقر و فقیران به خیال و گمان بی‌‌نوایی خویشتن‌‌

گفت ای زن تو زنی یا بو الحزن ** فقر فخر آمد مرا بر سر مزن‌‌

مال و زر سر را بود همچون کلاه ** کل بود او کز کله سازد پناه‌‌

آن که زلف جعد و رعنا باشدش ** چون کلاهش رفت خوشتر آیدش‌‌

مرد حق باشد به مانند بصر ** پس برهنه‌‌ش به که پوشیده نظر 2345