در عمارت هستی و جنگی بود ** نیست را از هستها ننگی بود

نی که هست از نیستی فریاد کرد ** بلکه نیست آن هست را واداد کرد

تو مگو که من گریزانم ز نیست ** بلکه او از تو گریزان است بیست‌‌

ظاهرا می‌‌خواندت او سوی خود ** وز درون می‌‌راندت با چوب رد 2480

نعلهای باژگونه ست ای سلیم ** نفرت فرعون می‌‌دان از کلیم‌‌

سبب حرمان اشقیا از دو جهان که خسر الدنیا و الآخرة

چون حکیمک اعتقادی کرده است ** کاسمان بیضه زمین چون زرده است‌‌

گفت سائل چون بماند این خاکدان ** در میان این محیط آسمان‌‌

همچو قندیلی معلق در هوا ** نی به اسفل می‌‌رود نی بر علی‌‌

آن حکیمش گفت کز جذب سما ** از جهات شش بماند اندر هوا 2485

چون ز مغناطیس قبه‌‌ی ریخته ** در میان ماند آهنی آویخته‌‌

آن دگر گفت آسمان با صفا ** کی کشد در خود زمین تیره را

بلکه دفعش می‌‌کند از شش جهات ** ز آن بماند اندر میان عاصفات‌‌

پس ز دفع خاطر اهل کمال ** جان فرعونان بماند اندر ضلال‌‌

پس ز دفع این جهان و آن جهان ** مانده‌‌اند این بی‌‌رهان بی‌‌این و آن‌‌ 2490

سرکشی از بندگان ذو الجلال ** دان که دارند از وجود تو ملال‌‌

کهربا دارند چون پیدا کنند ** کاه هستی ترا شیدا کنند

کهربای خویش چون پنهان کنند ** زود تسلیم ترا طغیان کنند

آن چنان که مرتبه‌‌ی حیوانی است ** کاو اسیر و سغبه‌‌ی انسانی است‌‌

مرتبه‌‌ی انسان به دست اولیا ** سغبه چون حیوان شناسش ای کیا 2495

بنده‌‌ی خود خواند احمد در رشاد ** جمله عالم را بخوان قل یا عباد

عقل تو همچون شتربان تو شتر ** می‌‌کشاند هر طرف در حکم مر

عقل عقلند اولیا و عقلها ** بر مثال اشتران تا انتها

اندر ایشان بنگر آخر ز اعتبار ** یک قلاووز است جان صد هزار

چه قلاووز و چه اشیربان بیاب ** دیده‌ای کان دیده بیند آفتاب 2500

نک جهان در شب بمانده میخ دوز ** منتظر موقوف خورشید است و روز

اینت خورشیدی نهان در ذره‌‌ای ** شیر نر در پوستین بره‌‌ای‌‌

اینت دریایی نهان در زیر کاه ** پا بر این که هین منه با اشتباه‌‌

اشتباهی و گمانی در درون ** رحمت حق است بهر رهنمون‌‌

هر پیمبر فرد آمد در جهان ** فرد بود و صد جهانش در نهان 2505

عالم کبری به قدرت سحر کرد ** کرد خود را در کهین نقشی نورد

ابلهانش فرد دیدند و ضعیف ** کی ضعیف است آن که با شه شد حریف‌‌

ابلهان گفتند مردی بیش نیست ** وای آن کاو عاقبت اندیش نیست‌‌

حقیر و بی‌‌خصم دیدن دیده‌‌های حس صالح و ناقه‌‌ی صالح را، چون خواهد که حق لشکری را هلاک کند در نظر ایشان حقیر نماید خصمان را و اندک اگر چه غالب باشد آن خصم و يقللکم فی أعينهم ليقضي الله أمرا کان مفعولا

ناقه‌‌ی صالح به صورت بد شتر ** پی بریدندش ز جهل آن قوم مر

از برای آب چون خصمش شدند ** نان کور و آب کور ایشان بدند 2510

ناقة الله آب خورد از جوی و میغ ** آب حق را داشتند از حق دریغ‌‌

ناقه‌‌ی صالح چو جسم صالحان ** شد کمینی در هلاک طالحان‌‌

تا بر آن امت ز حکم مرگ و درد ** ناقة الله و سقیاها چه کرد

شحنه‌‌ی قهر خدا ز یشان بجست ** خونبهای اشتری شهری درست‌‌

روح همچون صالح و تن ناقه است ** روح اندر وصل و تن در فاقه است‌‌ 2515

روح صالح قابل آفات نیست ** زخم بر ناقه بود بر ذات نیست‌‌

کس نیابد بر دل ایشان ظفر ** بر صدف آمد ضرر نی بر گهر

روح صالح قابل آزار نیست ** نور یزدان سغبه‌‌ی کفار نیست‌‌

حق از آن پیوست با جسمی نهان ** تاش آزارند و بینند امتحان‌‌

بی‌‌خبر کآزار این آزار اوست ** آب این خم متصل با آب جوست‌‌ 2520

ز آن تعلق کرد با جسمی اله ** تا که گردد جمله عالم را پناه‌‌

ناقه‌‌ی جسم ولی را بنده باش ** تا شوی با روح صالح خواجه‌‌تاش‌‌

گفت صالح چون که کردید این حسد ** بعد سه روز از خدا نقمت رسد

بعد سه روز دگر از جان ستان ** آفتی آید که دارد سه نشان‌‌

رنگ روی جمله تان گردد دگر ** رنگ رنگ مختلف اندر نظر 2525

روز اول رویتان چون زعفران ** در دوم رو سرخ همچون ارغوان‌‌