چون ز مغناطیس قبه‌‌ی ریخته ** در میان ماند آهنی آویخته‌‌

Mıknatıstan bir yuvarlak olsa ortasına konan demir, ortada kalır” diye cevap verdi.

آن دگر گفت آسمان با صفا ** کی کشد در خود زمین تیره را

Öteki hakîm de “Sâf gök, kara toprağı kendisine çekmez.

بلکه دفعش می‌‌کند از شش جهات ** ز آن بماند اندر میان عاصفات‌‌

Onu altı taraftan da iter. Ondan dolayı da yeryüzü, kuvvetli yeller ortasında muallâkta kalmıştır” dedi.

پس ز دفع خاطر اهل کمال ** جان فرعونان بماند اندر ضلال‌‌

Kemâl ehlinin gönülleri de firavunların canlarını böyle defeder de, onlar dalâletde kalırlar.

پس ز دفع این جهان و آن جهان ** مانده‌‌اند این بی‌‌رهان بی‌‌این و آن‌‌ 2490

Onları bu cihan da defeder, o cihan da. O yolsuzlar da bu yüzden o cihandan da mahrum kalırlar, bu cihanda da.

سرکشی از بندگان ذو الجلال ** دان که دارند از وجود تو ملال‌‌

Ululuk sahibi Tanrının kullarından, velîlerden baş çeker, uzaklaşırsan bil ki onlar senden hoşlanmıyorlar, onlar seni istemiyorlar.

کهربا دارند چون پیدا کنند ** کاه هستی ترا شیدا کنند

Onların kehlibarları vardır, meydana çıkarırlarsa senin saman çöpü gibi olan varlığını deliye döndürür, kendilerine çekerler.

کهربای خویش چون پنهان کنند ** زود تسلیم ترا طغیان کنند

Kehlibarlarını saklarlarsa derhal seni azgınlığa teslim ederler.

آن چنان که مرتبه‌‌ی حیوانی است ** کاو اسیر و سغبه‌‌ی انسانی است‌‌

Hayvanlık mertebesi nasıl insanlığa esir ve mağlûpsa.

مرتبه‌‌ی انسان به دست اولیا ** سغبه چون حیوان شناسش ای کیا 2495

İnsan mertebesinin de Tanrı velîlerinin elinde hayvan gibi mağlûp olduğunu anla ey yoksul!

بنده‌‌ی خود خواند احمد در رشاد ** جمله عالم را بخوان قل یا عباد

Ahmed, irşadederken halka “Kullarım” dedi. Tanrı bütün âlemi “ Kul yâ ibâdî” diye çağır” buyurdu.

عقل تو همچون شتربان تو شتر ** می‌‌کشاند هر طرف در حکم مر

Senin aklın deveciye benzer, sen de devesin, Akıl, seni, ister istemez hükmünce çekip durmaktadır.

عقل عقلند اولیا و عقلها ** بر مثال اشتران تا انتها

Velîler, akılların aklıdır. Akıllar da ta en sonuncusuna kadar develere benzer.

اندر ایشان بنگر آخر ز اعتبار ** یک قلاووز است جان صد هزار

Onlara ibretle bak: bir kılavuz, yüz binlerce can!

چه قلاووز و چه اشیربان بیاب ** دیده‌ای کان دیده بیند آفتاب 2500

Ne kılavuzu ne deveciyi! Sen, güneşi gören gözü bul da sonra bak!

نک جهان در شب بمانده میخ دوز ** منتظر موقوف خورشید است و روز

Bütün cihan, gece içinde kalmış, karanlıklara mıhlanmış, güneşi ve gündüzü bekleyip durmakta.

اینت خورشیدی نهان در ذره‌‌ای ** شیر نر در پوستین بره‌‌ای‌‌

İşte sana zerrede gizli güneş, işte sana kuzu postuna bürünmüş erkek aslan.

اینت دریایی نهان در زیر کاه ** پا بر این که هین منه با اشتباه‌‌

İşte sana saman altında gizli bir deniz! Kendine gel, o samana şüphe ile ayak basma!

اشتباهی و گمانی در درون ** رحمت حق است بهر رهنمون‌‌

Ama yol gösterici hakkında içe gelen şüphe, Tanrı rahmetidir.

هر پیمبر فرد آمد در جهان ** فرد بود و صد جهانش در نهان 2505

Her peygamber dünyaya tek gelmiştir. Tektir ama içinde yüzlerce âlem gizli.

عالم کبری به قدرت سحر کرد ** کرد خود را در کهین نقشی نورد

Âlem-i Kübra, kudretle sihir yaptı da cirmini, küçücük bir suret içinde gizledi.

ابلهانش فرد دیدند و ضعیف ** کی ضعیف است آن که با شه شد حریف‌‌

Ahmaklar onu tek ve zayıf gördüler. Hiç padişahın dostu olan zayıf olur mu?

ابلهان گفتند مردی بیش نیست ** وای آن کاو عاقبت اندیش نیست‌‌

Ahmaklar, "O, ancak bir tek kişiden ibaret!” dediler. Vay âkıbeti düşünmeyen!

حقیر و بی‌‌خصم دیدن دیده‌‌های حس صالح و ناقه‌‌ی صالح را، چون خواهد که حق لشکری را هلاک کند در نظر ایشان حقیر نماید خصمان را و اندک اگر چه غالب باشد آن خصم و يقللکم فی أعينهم ليقضي الله أمرا کان مفعولا

His gözünün Salih Peygamber’i ve devesini hakîr görmesi… Ulu Tanrı, bir orduyu helâk etmek isterse, düşmanları, galip olsalar bile onlara hor ve pek az gösterir “ Ve yukallilüküm fî a’yünihim liyakdiyallahu ermen kâne mef’ûlâ “

ناقه‌‌ی صالح به صورت بد شتر ** پی بریدندش ز جهل آن قوم مر

Salih’in devesi görünüşte deveydi, o zâlim kavim, bilgisizlik yüzünden deveyi kestiler.

از برای آب چون خصمش شدند ** نان کور و آب کور ایشان بدند 2510

Su için deveye düşman olduklarından kendileri, mezara su ve ekmek oldular. ( helâk olup mezarı doyurdular).

ناقة الله آب خورد از جوی و میغ ** آب حق را داشتند از حق دریغ‌‌

Tanrı devesi, ırmaktan buluttan su içmekteydi. Onlar, Hakk’ın suyunu Hak’tan esirgediler.

ناقه‌‌ی صالح چو جسم صالحان ** شد کمینی در هلاک طالحان‌‌

Salih’in devesi, salih kişilerin cisimleri gibidir; onlar kötülerin helâki için tuzaktır.

تا بر آن امت ز حکم مرگ و درد ** ناقة الله و سقیاها چه کرد

Neticede” Tanrı devesinden ve içeceğinden çekinin” hükmü, o ümmeti ne dertlere uğrattı, onları nasıl helâk etti!

شحنه‌‌ی قهر خدا ز یشان بجست ** خونبهای اشتری شهری درست‌‌

Tanrı kahrının şahnesi, bir devenin kanına diyet olarak onlardan bütün bir şehri diledi.

روح همچون صالح و تن ناقه است ** روح اندر وصل و تن در فاقه است‌‌ 2515

Ruh, Salih gibidir,ten de deveye benzer. Ruh vuslattadır ten ihtiyaç içindedir.

روح صالح قابل آفات نیست ** زخم بر ناقه بود بر ذات نیست‌‌

Temiz ruha zarar vermenin imkânı yoktur. Tanrı yaralanmaz.

کس نیابد بر دل ایشان ظفر ** بر صدف آمد ضرر نی بر گهر

Böyle ruha sahip olanlara kimse galip gelemez. Zarar gelse bile sedefe gelir, inciye değil.

روح صالح قابل آزار نیست ** نور یزدان سغبه‌‌ی کفار نیست‌‌

Temiz ruha zarar vermenin imkânı yoktur. Tanrı’nın nuru, kâfirlere mağlup olmaz.

حق از آن پیوست با جسمی نهان ** تاش آزارند و بینند امتحان‌‌

Can, toprağa mensup cisme, kötü kişiler, incitsinler de Tanrı imtihanını görsünler diye ulaştı, bu yüzden cisimle bağdaştı, birleşti.

بی‌‌خبر کآزار این آزار اوست ** آب این خم متصل با آب جوست‌‌ 2520

Canı inciten kişinin, bu incitmenin Tanrı’yı incitme olduğundan haberi yoktur. Bilmiyor ki bu küpün suyu ırmak suyu ile birleşmiştir.

ز آن تعلق کرد با جسمی اله ** تا که گردد جمله عالم را پناه‌‌

Tanrı bütün âleme penah olsun diye bir cisme alâka bağlamıştır.

ناقه‌‌ی جسم ولی را بنده باش ** تا شوی با روح صالح خواجه‌‌تاش‌‌

Tanrı velisinin cisim devesine kul ol ki Salih Peygamberle kapı yoldaşı olasın.

گفت صالح چون که کردید این حسد ** بعد سه روز از خدا نقمت رسد

Salih peygamber, “ Madem ki haset ettiniz, bu işi yaptınız… üç gün sonra Tanrı’dan azap erişecek.

بعد سه روز دگر از جان ستان ** آفتی آید که دارد سه نشان‌‌

Ondan üç gün sonra da can alıcı Tanrı’dan başka bir âfet gelecek ki onun üç alâmeti vardır:

رنگ روی جمله تان گردد دگر ** رنگ رنگ مختلف اندر نظر 2525

Hepinizin yüzünüzün rengi değişir. Birbirinize bakınca yüzlerinizi türlü türlü renklerde görürsünüz.

روز اول رویتان چون زعفران ** در دوم رو سرخ همچون ارغوان‌‌

İlk günlerde yüzleriniz safran gibi sararır; ikinci günü erguvan gibi kızarır.

در سوم گردد همه روها سیاه ** بعد از آن اندر رسد قهر اله‌‌

Üçüncü günü yüzleriniz tamamı ile kararır, ondan sonra da Tanrı’nın kahrı gelir, çatar.

گر نشان خواهید از من زین وعید ** کره‌‌ی ناقه به سوی که دوید

Eğer bu tehdide benden delil isterseniz devenin yavrusunu daha doğru kovalayın!

گر توانیدش گرفتن چاره هست ** ور نه خود مرغ امید از دام جست‌‌

Eğer tutabilirseniz derdinize çare bulunur. Tutamazsanız ümit kuşu uzaktan kaçtı, gitti!” dedi.

کس نتانست اندر آن کره رسید ** رفت در کهسارها شد ناپدید 2530

Kimse yavruya erişmedi; dağlar arasına dalıp kayboldu.

گفت دیدید آن قضا مبرم شده ست ** صورت اومید را گردن زده ست‌‌

Salih dedi ki: “Gördünüz mü Tanrı’nın bu kazası nasıl geldi? Artık ümidin boynunu vurdu.”

کره‌‌ی ناقه چه باشد خاطرش ** که بجا آرید ز احسان و برش‌‌

Devenin yavrusu nedir? Salih? Peygamberin gönlü. Onun hatırını ele alın, onun isteğini yerine getirin.

گر بجا آید دلش رستید از آن ** ور نه نومیدید و ساعد را گزان‌‌

Onun gönlünü alırsanız azaptan kurtuldunuz; yoksa, pişman olduğunuzun, ümitsizliğe düştüğünüzün günüdür.

چون شنیدند این وعید منکدر ** چشم بنهادند و آن را منتظر

Salih’ten bu bulanık vâdi duydukları gibi azaba göz dikip beklemeye başladılar.

روز اول روی خود دیدند زرد ** می‌‌زدند از ناامیدی آه سرد 2535

Birinci gün yüzlerinin sarardığını gördüler.Ümitsizlikle soğuk soğuk ah etmeye başladılar.