رشته را با سوزن آمد ارتباط ** نیست در خور با جمل سم الخیاط

رشته را با سوزن آمد ارتباط ** نیست در خور با جمل سم الخیاط 3065

کی شود باریک هستی جمل ** جز به مقراض ریاضات و عمل‌‌

دست حق باید مر آن را ای فلان ** کاو بود بر هر محالی کن فکان‌‌

هر محال از دست او ممکن شود ** هر حرون از بیم او ساکن شود

اکمه و ابرص چه باشد مرده نیز ** زنده گردد از فسون آن عزیز

و آن عدم کز مرده مرده‌‌تر بود ** در کف ایجاد او مضطر بود 3070

کل يوم هو فی شأن بخوان ** مر و را بی‌‌کار و بی‌‌فعلی مدان‌‌

کمترین کاریش هر روز است آن ** کاو سه لشکر را کند این سو روان‌‌

لشکری ز اصلاب سوی امهات ** بهر آن تا در رحم روید نبات‌‌

لشکری ز ارحام سوی خاکدان ** تا ز نر و ماده پر گردد جهان‌‌

لشکری از خاک ز آن سوی اجل ** تا ببیند هر کسی حسن عمل‌‌ 3075

این سخن پایان ندارد هین بتاز ** سوی آن دو یار پاک پاک باز

صفت توحید

گفت یارش کاندر آ ای جمله من ** نی مخالف چون گل و خار چمن‌‌

رشته یکتا شد غلط کم شد کنون ** گر دو تا بینی حروف کاف و نون‌‌

کاف و نون همچون کمند آمد جذوب ** تا کشاند مر عدم را در خطوب‌‌

پس دو تا باید کمند اندر صور ** گر چه یکتا باشد آن دو در اثر 3080

گر دو پا گر چار پا ره را برد ** همچو مقراض دو تا یکتا برد

آن دو همبازان گازر را ببین ** هست در ظاهر خلافی ز آن و ز این‌‌

آن یکی کرباس را در آب زد ** و آن دگر همباز خشکش می‌‌کند

باز او آن خشک را تر می‌‌کند ** گوییا ز استیزه ضد بر می‌‌تند

لیک این دو ضد استیزه نما ** یکدل و یک کار باشد در رضا 3085

هر نبی و هر ولی را مسلکی است ** لیک تا حق می‌‌برد جمله یکی است‌‌

چون که جمع مستمع را خواب برد ** سنگهای آسیا را آب برد

رفتن این آب فوق آسیاست ** رفتنش در آسیا بهر شماست‌‌

چون شما را حاجت طاحون نماند ** آب را در جوی اصلی باز راند

ناطقه سوی دهان تعلیم راست ** ور نه خود آن نطق را جویی جداست‌‌ 3090

می‌‌رود بی‌‌بانگ و بی‌‌تکرارها ** تحتها الأنهار تا گلزارها

ای خدا جان را تو بنما آن مقام ** کاندر او بی‌‌حرف می‌‌روید کلام‌‌

تا که سازد جان پاک از سر قدم ** سوی عرصه‌‌ی دور پهنای عدم‌‌

عرصه‌‌ای بس با گشاد و با فضا ** وین خیال و هست یابد زو نوا

تنگتر آمد خیالات از عدم ** ز آن سبب باشد خیال اسباب غم‌‌ 3095

باز هستی تنگتر بود از خیال ** ز آن شود در وی قمر همچون هلال‌‌

باز هستی جهان حس و رنگ ** تنگتر آمد که زندانی است تنگ‌‌

علت تنگی است ترکیب و عدد ** جانب ترکیب حسها می‌‌کشد

ز آن سوی حس عالم توحید دان ** گر یکی خواهی بدان جانب بران‌‌

امر کن یک فعل بود و نون و کاف ** در سخن افتاد و معنی بود صاف‌‌ 3100

این سخن پایان ندارد باز گرد ** تا چه شد احوال گرگ اندر نبرد

ادب کردن شیر گرگ را که در قسمت بی‌‌ادبی کرده بود

گرگ را بر کند سر آن سر فراز ** تا نماند دو سری‌‌و امتیاز

فانتقمنا منهم است ای گرگ پیر ** چون نبودی مرده در پیش امیر

بعد از آن رو شیر با روباه کرد ** گفت این را بخش کن از بهر خورد

سجده کرد و گفت کاین گاو سمین ** چاشت خوردت باشد ای شاه گزین‌‌ 3105

و آن بز از بهر میان روز را ** یخنیی باشد شه پیروز را

و آن دگر خرگوش بهر شام هم ** شب چره‌‌ی این شاه با لطف و کرم‌‌

گفت ای روبه تو عدل افروختی ** این چنین قسمت ز کی آموختی‌‌

از کجا آموختی این ای بزرگ ** گفت ای شاه جهان از حال گرگ‌‌

گفت چون در عشق ما گشتی گرو ** هر سه را برگیر و بستان و برو 3110

روبها چون جملگی ما را شدی ** چونت آزاریم چون تو ما شدی‌‌

ما ترا و جمله اشکاران ترا ** پای بر گردون هفتم نه بر آ

چون گرفتی عبرت از گرگ دنی ** پس تو روبه نیستی شیر منی‌‌

عاقل آن باشد که عبرت گیرد از ** مرگ یاران در بلای محترز